Hulpkaart met Duivenvoorde (1881, Voorschoten) (Bron: Kadaster archieven) groot

Nog een paar nachtjes slapen en dan zijn we met een Cascade gezelschap op Duivenvoorde…

In een kasboek van Jhr.N.J.Steengracht (1806-1866) in het Nationale Archief te Den Haag staat : ‘31 december 1837 voor J.D. Zocher wegens teeken.v.e.plan v.Duivenvoorde f 600.-‘. Dat ontwerp is of niet bewaard gebleven en i.i.g. niet te vinden (zie oproep).

Volgende betalingen aan Zocher zijn gedaan in en/of over 1841-1843 en 1846-1849 en een losse in 1857. In juli 1849 zal Zocher gereed zijn geweest. Grappig is dat P.J. Lutgers in Gezigten in de omstreken van ‘s-Gravenhage en Leyden, dat in 1855 verscheen, schreef dat de tuinen ‘door onzen bekwamen Zocher in 1836 geheel veranderd en op nieuw aangelegd zijn.‘ Nou werden rekeningen vroeger nogal eens laat betaald, soms jaren later. Kan het ontwerp uit 1836 stammen en dit reden zijn dat Lutgers de omvorming aan dat jaar hing? Korneel Aschman die de rondleiding gaat doen heeft vast een mening, maar eens horen…

De Topografische kaart van 1876 brengt het resultaat van de omvorming naar voren, met nieuwe dan wel vergraven vijvers, open en dichte terreindelen en het tracé van de wegen. Op de RTC van 2019 liet ik een veldminuut en hulpkaart met die nieuwe vijvers zien, kaarten van het kadaster uit 1881. Meer dan 30 jaar nadat de vijvers waren gegraven. De veldminuut geeft de inmetingen in kaart weer. Op de hulpkaart staat de uitwerking op een ondergrond met in grijs de oude kadastrale percelen en nummers. Mooi te zien waar wel en waar niet gebruik is gemaakt van de oude vijvers. Maar de wegen en paden dan? En andere details? Tja, daar was het kadaster niet in geïnteresseerd. Kortweg gaat het om eigendomsrechten, gebouwen, grondgebruik en belastingopbrengst. Het is al heel bijzonder dat die vijvers opnieuw zijn ingemeten! Er zijn genoeg voorbeelden waar rond het landhuis een groot kadastraal perceel staat ingetekend, met de duiding tuin of park. En dat verdere details niet op kaart zijn gekomen, zoals bv een grote landschappelijke vijver in dat kadastrale perceel. Niet interessant voor het kadaster.
Als bij iedere kaart is de vraag wat was het doel van de kaart? Wat was de achtergrond? Wat werd op kaart gezet en wat werd weggelaten? Tenslotte kan niet alles op dat velletje papier dat zoveel kleiner is dan de werkelijkheid. Iets wat niet op kaart staat kon er wel wezen. En iets wat wel op kaart staat kon al verdwenen zijn voor de kaart uitkwam of zijn doorgekopieerd uit het verleden en in werkelijkheid al niet meer bestaan. Of het kwam pas decennia na realisatie op kaart, zoals de vijvers van Duivenvoorde.
Tja, onbetrouwbare bronnen die kaarten 🙂
Jan Holwerda

Veldwerk met Duivenvoorde (1881, Voorschoten) (Bron: Kadaster archieven) groot