In de Leeuwarder courant van 18 okt 1783 valt de volgende advertentie te lezen:
Alhier is gearriveerd Sinjeur TEFANELLI en Compagnie Italiaanders, hebben de Eer, aan de Heren en Dames te adverteeren, en bekend te maaken, dat zy in deeze stad Leeuwarden zyn aangekomen: om hunne bekwaamheden te doen kennen, in het maaken van alle zoorten van Schelpwerken, in Figuren, Bloemen, Vogels andere Gediertens hoe genaamt, zy maaken ook alle zoorten van Tuin Figuren en Cabinetten, als mede ook alle zoorten van Tafels, Schoorsteen Armen, Grotten en andere Werken, volgens de denkwyze der Liefhebbers, zy houden hun gerecommandeert in een ieders gunst: en zyn gelogeert ten huize van Jan Meinders in de Olifant op het Groot Schavernek in gemelde Stad.
Nou nog bedenken wat van hun hand kan zijn…
Jan Holwerda

Kasteel Holy (1738, Vlaardingen), Cornelis Pronk (Bron: AAG Auctioneers)

Taco H. bekeek de afbeelding van kasteel Holy (Vlaardingen) nog eens opnieuw (zie ook hier) en mailde: ‘Wat mij nog niet eerder opgevallen was, waren de twee figuren rechts van de toren. Die lijken veel te groot als je ze vergelijkt met de andere figuren, ook als je rekening houdt met het perspectief. Weet jij of er soms ‘ridderfiguren’ als pop in een tuin stonden, of vergis ik me hier?’
Die vraag leggen we bij deze maar bij het Cascade/internet publiek neer…

(OVERGENOMEN)
Er is veel jong talent in Nederland. Talent dat de Nederlandse Tuinenstichting (NTs) graag wil betrekken bij haar missie om waardevol groen erfgoed te behouden. Daarom roepen we een tweejaarlijkse prijs in het leven voor de beste afstudeerscriptie waarin dat groene erfgoed een belangrijke rol speelt.

De prijs bestaat uit een geldbedrag van 1.500 euro en een interview in het Tuinjournaal, het donateursblad van de NTs, en gaat afwisselend naar studenten uit het universitair en hbo-onderwijs. Bij de eerste NTs-scriptieprijs (2023) gaat het om de beste universitaire masterscriptie of het beste universitaire masterontwerp. De winnaar maken we in mei 2023 bekend.

Beoordeling
Een deskundige jury beoordeelt de inzendingen aan de hand van enkele selectiecriteria, waaronder inhoud en originaliteit, praktische toepasbaarheid, betekenis voor het werkterrein van het groene erfgoed, argumentatie en toegankelijkheid.
Deze jury bestaat uit:
– Johan Carel Bierens de Haan: o.a. voorzitter van Tuinhistorisch Genootschap Cascade;
– Heilien Tonckens: groenontwerper, tuin- en landschapsadviseur;
– Anne Wolff: docent Tuingeschiedenis en ontworpen Landschapsgeschiedenis en projectleider Kenniscentrum Landschap (RUG).

Om voor de prijs in aanmerking te kunnen komen, moet je de scriptie in 2021 of 2022 hebben afgerond en hiervoor minimaal een 8 hebben gescoord. Daarnaast moet de scriptie in het Nederlands of Engels zijn geschreven en een samenvatting hebben van maximaal 1.500 woorden.

Thema: groen erfgoed
Uiteraard moeten de inzendingen ook voldoen aan het thema ‘groen erfgoed’. Dat betekent dat de scriptie gaat over tuinen, parken, openbare groenvoorzieningen en landschappen die van cultuurhistorische waarde en van maatschappelijke betekenis zijn door bijvoorbeeld hun architectuur, vormgeving, inrichting of beplanting, dan wel over de ontwerpers of beheerders daarvan.

Aanleveren voor eerste NTs-scriptieprijs: uiterlijk 1 februari 2023
Wil je meedingen naar de eerste NTs-scriptieprijs?

Lever dan je masterscriptie of -ontwerp uiterlijk 1 februari 2023 digitaal in bij het bureau van de NTs (info@tuinenstichting.nl).

Het reglement van de prijs is te vinden op www.tuinenstichting.nl/reglement-nts-scriptieprijs/.
Vragen over de NTs-scriptieprijs kan je sturen naar info@tuinenstichting.nl of je kunt contact opnemen met de secretaris van het bestuur, tel. 06-46547307.

Zag net de masterscriptie van Loeka van der Eijk: Tuinieren in Stijl. Interdisciplinair Onderzoek naar de Ontwikkeling van Tuinstijlen in de Nederlandse Achtertuinen, 1945-2022. In haar onderzoek volgt ze zes populaire tuinstijlen: de border-gazontuin, de rozentuin, de heemtuin, de rotstuin, de heidetuin en de moerastuin. Iedere tuinstijl wordt gevolgd van verleden tot heden waarbij de belangrijkste ontwikkelingen en invloeden in beeld worden gebracht.

De hoofdvraag luidde: ‘Hoe hebben de tuinstijlen in de Nederlandse achtertuinen zich ontwikkeld tussen 1945 en 2022 en hoe kunnen de ontwikkelingen in populariteit en mate van diversiteit verklaard worden aan de hand van de sociaal-culturele ontwikkelingen uit deze periode?’
Te downloaden via deze directe link.

‘Project Teekening’ Oraniënstein (1783 Diez) – kopie S. Kampfer naar P.W. Schonck (Bron: Koninklijke Verzamelingen)

In De Nederlandse landschapsstijl in de achttiende eeuw van Heimerick Tromp staat een zwart-wit uitsnede uit een kopie van een ontwerp voor Oraniënstein (Diez) naar een origineel van Philip Willem Schonck (zie hier).

Contact met Duitsland (in 2012), omwille van een nieuwe scan voor het boek, leverde toen geen resultaat; ze konden de kopie niet vinden. Nu zie ik de ‘Project Teekening‘ van Schonck online, bij de Koninklijke Verzamelingen. Hoe mooi, het gehele ontwerp, in kleur. Linksboven staat: ‘copirt von Simon Kampfer 1783‘. Dat is ‘m dus, niet in Duitsland, maar in Den Haag. Kijk vooral zelf even online, om in te zoomen. Helemaal rechts is een menutje om de afbeelding te kantelen en/of op het volledige scherm te tonen; zie hier.

De bijbehorende beschrijving geeft aan dat het alleen bij een ontwerp is gebleven. ‘Toen Willem V in 1801 uiteindelijk zijn intrek nam in het slot liet hij de tuinen ontwerpen en aanleggen door F.L. von Sckell.’ Ook al was het een ontwerp voor een ‘woest en ledig leggende terrain‘, Schonck heeft het (vroeg) landschappelijke beperkt tot de vier perken, met ‘perkjes uijt het gazon irrigulier uijtgesneden‘ en ‘slingerpaaden‘. Lees vooral zelf de tekst in de rechteronderhoek. Zie verder ook de ontwerpen voor de boventuin van Het Loo, daar vanuit de toen bestaande aanleg, met handhaving van meer (zie hier) of minder (zie hier) van die oude aanleg. De invulling met de berceau doet weer denken aan het 50 jaar oudere ontwerp (ca. 1732) van Daniël Marot voor Huis ten Bosch (zie hier).

Na even verder zoeken vond ik in Duitsland ook het origineel, in het Hessisches Hauptstaatsarchiv. Enkele kleine verschillen, bv in de tekst rechtsonder en de maatbalk; zie hier of zo.
Mooi die combi internet en scans.
Jan Holwerda

‘Project Teekening’ Oraniënstein (1783 Diez) – P.W. Schonck (Bron: Hessisches Hauptstaatsarchiv)

De dubbelde linde laan na de bank van Europa op Zuyd wind (1749), Aart Schouman

Via een mail met verwijzing naar bovenstaande tekening met de ‘dubbelde linde laan’ op de buitenplaats Zuydwind (‘s-Gravenzande) werd geïnformeerd naar die ‘Bank van Europa’. Wat daar bij te denken?

Inzoomen laat een rijk gedecoreerde bank met een beeld vermoeden. De benaming doet denken aan Europa en Afrika bij Slot Zeist. Het andere tweetal, Azië en Amerika, wat aldaar ook stond is verdwenen. Tezamen zijn het de vier toen bekende werelddelen.

Europa en Afrika bij Slot Zeist

Zo’n viertal is ook bekend van het Beeldenhuis, Hendrikstraat 25 te Vlissingen. (zie standbeelden.vanderkrogt.net).

‘Beeldenhuis’ te Vlissingen.

De beelden hebben een aankleding en attributen die duidelijk maken welk werelddeel ze verbeelden. Bij Zuydwind was er blijkbaar de ‘Bank van Europa’. Mogelijk waren er nog drie banken, Afrika, Azië en Amerika. Hier dan geen beelden, maar banken die de toen bekende werelddelen symboliseerden.
Andere gedachten? Andere voorbeelden?
Jan Holwerda

Toevoeging: lees vooral de reactie, met hoe het werkelijk zit.

Dit boek werd gisteren in de weblog van Gelders Archief naar voren gebracht (zag ik via hun twitterbericht).

(OVERGENOMEN)
Voor wie zelf oud schrift onder de knie wil krijgen is het oefenboek Schriftspiegel wellicht een uitkomst. Twee oudgedienden van de Rijksarchiefschool, Peter Horsman en Peter Sigmond, hebben dit oefenboek, waarvan de eerste druk in 1985 verscheen, verbeterd en opnieuw laten uitgeven. Ze namen 134 teksten op in het boek, afkomstig uit alle hoeken en gaten van Nederland, dat wil zeggen afkomstig van vele archiefdiensten in Nederland. De teksten zijn voorzien van contextinformatie, een scan van het origineel en een transcriptie. De auteurs streefden naar een zo breed mogelijk variatie aan inhoud en type documenten. De didactische waarde van de teksten kreeg prioriteit bij de keuze van de teksten. Een uitgebreide inleiding bereidt de zelfstudent voor op wat hem of haar in de oude teksten te wachten staat, inclusief een woordenlijst.

Mooie is dat via Google Books een hele goede indruk van de inhoud is te verkrijgen, klik hier en blader maar eens.

J. Horsman & J.P. Sigmond. Schriftspiegel. Oud-Nederlandse handschriften van de 13de tot in de 18e eeuw, Hilversum, 2022. ISBN 978987049607 €35,00.