(OVERGENOMEN Kantoor Verschoor)
In de wijde omtrek van Amsterdam zijn nog altijd buitenplaatsen uit de 17de en 18de eeuw te vinden. Zij waren veelal in het bezit van kooplieden die handel dreven over de wereldzeeën, rijk geworden dankzij de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Veel minder bekend is dat menig koopman ook buiten de VOC op grote schaal handel dreef. De van oudsher ‘grote vaart’ op Moskovië, dat allengs Rusland werd genoemd, zorgde aanvankelijk voor winsten die hoger waren dan die van de handel op de Indische archipel. Een klein aantal, overwegend Amsterdamse kooplieden werd met de handel op Rusland schatrijk; voor het kapitaal dat zij niet in hun ondernemingen investeerden zochten zij mogelijkheden om het nuttig te beleggen: buitenplaatsen, ofwel ‘Hollandse datsja’s’.

Igor Wladimiroff, gespecialiseerd in Nederlands-Russische betrekkingen, schreef er een boeiend boek over. Hij gaat in op de handel, én op de buitenplaatsen. Een mooie combinatie van buitenleven en commercie.

Igor Wladimiroff, Hollandse datsja’s. Hollandse en Utrechtse buitenplaatsen van Amsterdamse kooplieden op Rusland, circa 1600-1800, Heemstede 2019, ISBN 978 90 8258 933 4, € 29,95, 240 pp. Bestel hier

(OVERGENOMEN)

Platform Kastelen en buitenplaatsen – Begrip en begripsverwarring
15 november 2019
14:00 – 17:00
RCE, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

De woorden kasteel en buitenplaats roepen direct concrete beelden en associaties op. Als je probeert deze begrippen te omschrijven, blijkt echter al snel hoe ongrijpbaar ze zijn. Wat is precies een kasteel, en wat een buitenplaats? Het lijkt een triviale discussie, maar het bepalen van de definitie van een kasteel of buitenplaats heeft grote invloed op wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijk imago. Waarom noemen sommige buitenhuizen zich kasteel, en waarom tooit een kasteel zich met de naam ‘slot’? Tijdens de platformbijeenkomst laten we zien hoe belangrijk een goede begripsomschrijving is voor ons beeld van en omgang met kastelen en buitenplaatsen, hoe we beïnvloed zijn door keuzes uit het verleden en hoe spannend het is om de grenzen van de definities op te zoeken.

De bijeenkomst is gratis toegankelijk, maar aanmelden is wel noodzakelijk. Meld u aan middels het aanmeldformulier Kastelen en buitenplaatsen.

13.30 Inloop met koffie en thee
14.00 Welkom
14.10 De term ‘kasteel’ in de vroegmoderne literaire bronnen, Rianne de Koning
14.30 De terminologie van het buitenleven in de zestiende eeuw, Ben Olde Meierink
14.50 Het toepassen van het begrip kasteel in de praktijk, Taco Hermans
15.10 Kastelen en buitenplaatsenonderzoek in Nederland, Fred Vogelzang
15.40 Presentatie nieuwe definities
15.45 Discussie, gedachtewisseling
16.15-17.00 Borrel

Toelichting op de programmaonderdelen vindt u hier.

2016, Hanneke Ronnes met Yme Kuiper op een bankje op Twickel, een jaar voor Hanneke Yme opvolgde

Mevrouw dr. H. (Hanneke) Ronnes, vanwege Stichting Van der Wyck-De Kempenaer benoemd tot hoogleraar in de Faculteit der Letteren met de leeropdracht Historische buitenplaatsen en landgoederen, houdt op 26 november 2019 om 16.15 uur haar oratie, getiteld:

Bij nader inzien, de Nederlandse buitenplaats
Tussen herinnering, vergetelheid en ongemak

Dinsdag 26 november 2019 16:00 – 17:00
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Zie hier, ook voor aanmeldingsformulier.

In 2009 heeft de Stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade de Carla Oldenburger-Ebbers Penning ingesteld. Cascade riep daarmee een prijs in het leven, genoemd naar haar oud-voorzitter en bedoeld om jong wetenschappelijk talent te stimuleren (jong is leeftijdsloos). De prijs zal vergezeld gaan van een geldbedrag van € 500.
Voor de Carla Oldenburger-Ebbers Penning komen onderzoekers in aanmerking die aan het begin van hun (nieuwe) loopbaan staan en die een opmerkelijke wetenschappelijke scriptie, artikel of andere publicatie hebben uitgebracht die betrekking heeft op de geschiedenis van de Nederlandse tuin- en landschaps-architectuur en die aansluit op de doelstellingen van Cascade. De kwaliteit wordt getoetst aan de voor de universiteiten en hogescholen gebruikelijke normen.

Derde uitreiking in 2020
In 2020 zal de derde Carla Oldenburger-Ebbers penning worden uitgereikt tijdens de
Midzomernachtbijeenkomst 2020. Het bestuur van Cascade nodigt beginnende
onderzoekers uit mee te dingen naar de prijs. Kandidaten kunnen zowel door henzelf als door anderen worden voorgedragen. De inzending moet tussen december 2016 en
december 2019 tot stand zijn gekomen. Inzendingen voor de prijs dienen voor 31 december 2019 te worden gedaan. Diegenen die worden genomineerd, wordt gevraagd een samenvatting in 1200 woorden te schrijven, die vervolgens in het bulletin van CASCADE wordt gepubliceerd.

Meedoen?
Lees het reglement op de website van Cascade, onder Activiteiten/Carla Oldenburger-Ebbers Penning. Het deelnameformulier kunt u daar eveneens downloaden.

Van de aangemelde scriptie of publicatie dient u een digitale en een papieren versie in te leveren bij het secretariaat.
Het digitale document mailt u naar: info@cascade1987.nl t.a.v. COE-Penning.
Het papieren document stuurt u naar:
Stichting Tuinhistorisch Genootschap Cascade
Johannes Vermeerstraat 19
6814 JS Arnhem

Inlichtingen bij Els van der Laan, vice-voorzitter Cascade: 06 11355090

Bouw van klooster de El Escorial, door Juan de Herrera

Het symposium Building the Presence of the Prince is een samenwerking met o.a. Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB). Het bestuur van de KNOB wil de leden van Cascade  graag de aanbieding doen dat zij zich voor het gereduceerde tarief (€ 40 in plaats van € 50) in kunnen schrijven. Als zij zich aanmelden kunnen zij graag een email aan info@knob.nl sturen waarin ze zich als Cascade-donteur melden.

(OVERGENOMEN)

Tegenwoordig worden vorstelijke verblijven door het grote publiek vaak gezien als de merkwaardige woningen van koninklijke families, die geïsoleerd van de maatschappij leefden. Dergelijke plaatsen werden echter niet alleen voor het plezier gebouwd, maar behoorden ook tot een groter netwerk van gebouwen en landgoederen. Samen speelden deze een belangrijke rol in het bestuur van de vorst. Naast paleizen bestonden deze bezittingen vaak uit bossen, landbouwgronden, waterlopen en vijvers, maar ook uit verdedigingswerken en industriële en commerciële gebouwen zoals molens, tolhuizen en fabrieken. Vanaf de Middeleeuwen werden deze netwerken van gebieden steeds belangrijker voor de consolidatie van de macht van de vorst en speelden ze een sleutelrol in het propageren van zijn heerschappij. Om de controle over hun gebouwen te verbeteren en het onderhoud ervan te verzekeren, richtten de vorsten permanente administratieve organen op die belast waren met het beheer van hun gebouwen. De centralisatie van hun gebouwenbeheer  was in de eerste plaats een financiële hervorming, maar deze hervorming moet ook worden gezien in de context van de nadrukkelijkere presentie van de vorst in het hele rijk.

Deze bouwadministraties zijn niet eerder systematisch met elkaar vergeleken. Het is nog onduidelijk in welke mate dergelijke gecentraliseerde instellingen zich autonoom hebben ontwikkeld en hebben ingespeeld op de plaatselijke omstandigheden en behoeften, en in hoeverre ze deel uitmaakten van internationale ontwikkelingen die gefaciliteerd werden door de nauwe banden tussen de Europese hoven.

Dit symposium brengt wetenschappers uit verschillende disciplines samen in een eerste poging om deze instellingen op pan-Europese schaal te vergelijken, van de late Middeleeuwen tot het einde van de 17de eeuw. Het doel is de relaties tussen de lokale eigenschappen van deze organisaties en hun gemeenschappelijke Europese kenmerken te onderzoeken. Het behandelt vanuit een multidisciplinair perspectief vragen over de aard van dergelijke administraties, hun doel, hun organisatiestructuur en juridische status, alsook hun rol in staatsvorming.

De voertaal van het symposium is Engels. Bekijk hier het programma van het tweedaagse symposium in Museum Catharijneconvent Utrecht.
Tot 31 oktober kunt u zich hier voor het symposium aanmelden.
Of gewoon onder aan deze pagina.

(OVERGENOMEN)

Genootschap Oud Westland wint de Ithakaprijs 2019 met de publicatie Buitenplaatsen in het Westland. Met smaak en tot voordeel aangelegd, Naaldwijk 2018

Gisteren vond op Kasteel Amerongen de uitreiking plaats van de Ithakaprijs en het Ithakastipendium. Prijs en stipendium bedragen ieder € 5.000,- en dit jaar worden zij voor vijfde keer uitgereikt. Het zijn de hoogste geldprijzen voor vernieuwend of verbindend onderzoek naar Nederlandse kastelen, historische buitenplaatsen & landgoederen. Ook journalistieke producties dingen mee naar de prijs. Dit initiatief van stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen is mogelijk dankzij een schenking van oud-staatssecretaris van Volksgezondheid mevr. Mr. Els Veder-Smit.

De jury koos Buitenplaatsen in het Westland. Met smaak en tot voordeel aangelegd vanwege de heldere beschouwing over de opkomst en de historische ontwikkeling van buitenplaatsen in het Westland, hun relatie met de opkomende tuinbouw in dit gebied en de manier waarop verbinding wordt gelegd tussen de afzonderlijke (nu verdwenen) buitenplaatsen in het Westland. Daarbij komt dat het boek goed is vormgegeven waardoor het een zowel inhoudelijk als visueel aantrekkelijke publicatie is. De inhoud van dit boek slaagt er goed in om de interesse voor dit specifieke Westlandse verleden een breed publiek op te wekken.

Het Ithakastipendium 2019 is toegekend aan Astrid Schutte voor een literair non-fictieproject rond Huis Baak, getiteld Een laatste heer. Hierbij gaat zij in op de relatie tussen de laatste eigenaar van deze buitenplaats en een zoon van een eenvoudige pachtboer die bankdirecteur wordt. De jury waardeert dit voorgenomen onderzoek naar de verhoudingen tussen eigenaar en pachters; een wereld die vaak wordt afgeschermd. De jury hoopt van harte, dat het onderzoek leidt tot een interessante uitgave voor een breed lezerspubliek.

Voor de Ithakaprijs 2019 was sprake van nog acht inzendingen:
* Peter de Jong, Van Macht naar Folklore. Heerlijkheden in Zuid-Holland na de Franse Tijd, Woudrichem 2018.
* Willemieke Ottens / Els van der Laan – Meijer / Karin Bevaart, Groene Parels in Overijssel. Wandelen door lommerrijke landschapsparken, Zwolle 2019.
* Michiel Purmer, Het landschap bewaard. Natuur en erfgoed bij Natuurmonumenten, Hilversum 2018.
* Kees van der Leer e.a., Historisch Voorburg, De Vliet langs Leidschendam en Voorburg van de Vlietlanden tot de Hoornbrug, Voorburg 2018.
* Stichting Pieter en Greet Battjes tot instandhouding van Landgoed Bosch en Vaart, Bosch en Vaart. Schoonheid aan het water, Meppel 2018.
* Eddy ter Braak / Cees Jan Frank / Wilma Nijenhuis-ten Arve / John Töpfer, De Cloese. Havezate aan de Berkel, Utrecht 2018.
* Caspar Visser ’t Hooft, Een hof tot ons gerief. De geschiedenis van zeven buitenplaatsen en hun bewoners, Utrecht 2019.
* Trudi Woerdeman, Tuinieren met Stinzenplanten. Vreugde van een vroege lente, (2de geheel herziene en uitgebreide druk), Laag Keppel 2018.

De Nederlandse Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur (NVTL) ziet duurzaam ontwerp van groen erfgoed als een collectieve missie. In de tentoonstelling ‘Buitenruimten van betekenis’ presenteren zij plannen van aangesloten tuin- en landschapsarchitecten die de geschiedenis gebruiken als inspiratiebron. Dat vraagt om respect voor het ontwerp van voorgangers, de context van de omgeving en het verhaal van de plek. Negen van deze ontwerpen zijn eerder dit jaar uitgekozen om in het themanummer van Tuin & Landschap, nummer 20 (zie hier), gepubliceerd te worden, zij geven een impressie van de ’state of the art’ van het vak op dit gebied. In alle tentoongestelde projecten hebben de tuin- en landschapsarchitecten gezocht naar een balans tussen hedendaags ontwerp en respect voor de historische context.

Debat & Opening Tentoonstelling
TU Delft
30 Oktober
Aanmelding gesloten

Tentoonstelling
Oostserre Bouwkunde TU Delft
Julianalaan 134 Delft
31 oktober tot en met 4 november
Toegang: Vrij

Onze zuiderburen gaan door. Na Methodologie voor het beheer van historische tuinen en parken in Vlaanderen (zie hier) en Handleiding voor het beheer van historische dreven en wegbeplantingen (zie hier) is dit jaar verschenen: Handleiding voor het beheer van hagen en houtkanten met erfgoedwaarde, van de hand van Thomas Van Driessche.

Hoofdstuk 1 maakt de lezer wegwijs in de verschillende benamingen voor hagen en houtkanten die vroeger in Vlaanderen voorkwamen. Het tweede hoofdstuk schetst een korte geschiedenis van de lijnvormige beplantingen in Vlaanderen van de middeleeuwen tot de 20ste eeuw. Hoofdstuk 3 behandelt het beheer van hagen en houtkanten in het verleden. Inzicht in het historisch beheer is van groot belang om hagen en houtkanten met erfgoedwaarde in stand te kunnen houden. In het vierde hoofdstuk wordt dieper ingegaan op het hedendaags beheer van dit type erfgoed. Hoofdstuk 5 geeft een overzicht van de bomen en struiken die vroeger in Vlaanderen gebruikt werden voor het aanleggen van hagen en houtkanten.

Zie hier voor meer en download.

Foto met Kornelis Jan Verheij (1859-1907) met zijn rijwiel op een laan met bomen, vermoedelijk in de omgeving van Utrecht. Bron: Het Utrechts Archief

O ja, lanen met om en om naald- en loofbomen. Hier boven eerder opkweek van kerstbomen in een laan, maar wel dat type laan oproepend. Je komt ze vaker tegen. In foto, tekening, ontwerp… Hier onder nog twee voorbeelden die me direct te binnen schieten. Enne vul eens aan zou ik zeggen…
Jan Holwerda

De Loolaan met naald- en loofbomen (ca 1845)  Bron: Gelders Archief

Links: gemengde laan op Het Loo op uitsnede van een kaart van Apeldoorn en Het Loo (ca. 1820), J. Kremer  Bron: CODA
Rechts: gemengde laan (coniferen en loofhout) van Beeckestijn op uitsnede van de bekende plattegrond van Beeckesteyn (1772), naar tekening (1770) van J.G. Michael  Bron: NH Archief

Op 23 september 2019 is de Stichting Kennisontwikkeling Groen Erfgoed opgericht. Doel is het realiseren van geschikte opleidingen voor mensen die zich beroepsmatig of als vrijwilliger bezighouden met het onderzoeken, beheren en onderhouden van groen erfgoed zoals historische tuinen en parken, buitenplaatsen, begraafplaatsen en historische bossen.

De oprichters van de Stichting Kennisontwikkeling Groen Erfgoed zijn werkzaam op het gebied van groen erfgoed en vertegenwoordigen uiteenlopende organisaties van groen erfgoed specialisten, waaronder het Gilde van tuinbazen, de Erfgoedhoveniers, de Vakgroep Groen Erfgoed (gespecialiseerde onderzoekers en ontwerpers) en de Nederlandse Tuinenstichting. Ze hebben vanuit hun eigen praktijk de afgelopen twee decennia al diverse soorten cursussen georganiseerd in samenwerking met Hogescholen (Den Bosch, Utrecht) en met provinciale organisaties in o.a. Gelderland en Drenthe. Door de oprichting van de stichting kunnen deze activiteiten verder worden uitgebouwd en geprofessionaliseerd.

Cursusaanbod en cursussen en opleidingen in ontwikkeling:
‘Historische tuinen in theorie en praktijk’
‘Stinzenplanten in het historisch groen’
‘Groen Erfgoed’
‘Vrijwilliger Historisch Groen‘
‘Instandhouding en beheer van historische bossen’
‘Hovenier Historisch Groen’

Voor details betreffende het voorgaande en meer informatie over alle activiteiten kunt u terecht op www.kennisontwikkelinggroenerfgoed.nl.