(OVERGENOMEN)
Het Vechtstreekmuseum en Artfund Nijenrode presenteren unieke duo tentoonstellingen gehouden ter gelegenheid van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed.en het 100-jarig bestaan van de Donjon van Nijenrode.

Het Vechtstreekmuseum met Nijenrode op ooghoogte
De gehele benedenverdieping van het museum volgt de tijdlijn en kunstcanon vanaf het begin tot 1946 met vele kunstwerken waarop het imposante kasteel Nijenrode in Breukelen is weergegeven. Daarnaast zijn er ook replica’s van diverse werken uit mondiale museale collecties van fameuze schilders uit de Gouden Eeuw zoals Storck, Hondecoeter, Van der Heijden en Van Ruysdael. Er is een aparte presentatieruimte ingericht voor de vorige eigenaar van Nijenrode, de internationaal vermaarde kunsthandelaar en –verzamelaar Jacques Goudstikker. Tevens worden zeer diverse en verrassende werken getoond die recentelijk bij de voorbereiding van deze tentoonstelling werden ontdekt.

Landgoed Nijenrode met De verborgen Nijenrode kasteelcollectie (en hier)
Ook de eigenaren van Nijenrode lieten zich volop portretteren. In de diverse stijlkamers zijn hiervan talrijke voorbeelden te zien. En over het landgoed verspreid zijn in de tentoonstelling Vecht-kunst in de open ruimte 3D-kunstwerken te bewonderen, die zijn geschonken door o.a. captains of industry, organisaties en afgestudeerden. Hieronder bevinden zich talrijke historisch relevante erfgoed kunstwerken.

Archief Vecht en Venen met Van Nijenroy tot Nyenrode
En de webexpositie over Nijenrode in de kunst.

Boek Nijenrode, inspiratiebron voor kunst – Geschiedenis van vijf eeuwen en meer
Ter gelegenheid van deze tentoonstellingen wordt een uniek kunstboek uitgebracht. Bij aankoop hiervan heeft men ook recht op een rondleiding op Nijenrode met toegang tot het kasteel en park. Men kan ook extra familieleden of kennissen meenemen (max. 3 personen) die alleen voor de rondleiding betalen.

Bert Boer, Juliëtte Jonker-Duynstee en Pol Schevernels, Nijenrode, inspiratiebron voor kunst – Geschiedenis van vijf eeuwen en meer, Breukelen 2018, ISBN 978 90 8980 109 8, € 29,50,

Er worden dit jaar door Nijenrode Business Universiteit minimaal 11 weekenddagen gereserveerd voor deze bezichtigingen, waarbij bezoekers begeleid worden door deskundige gidsen van het Vechtstreekmuseum. De nu bekende data waarvoor men kan boeken zijn:
– 7, 14, 20, 21 oktober
– 11, 17, 18, 24, 25 november
– 8, 9 december
Er zijn steeds vier rondleidingen om 10:00 uur, 12:00 uur, 14:00 uur en 16:00 uur.

Prijzen Nijenrode
– Rondleiding + boek – € 29,50
– Extra rondleiding (max. 3) – € 15,00

U kunt hier reserveren voor een datum tijd. Hierna kunt u het boek afhalen in het Vechtstreekmuseum op vertoon van het ticket/betalingsbewijs.

Driehoeksvorm buitenplaats Groot Zandbrink
Door Lia van Burgsteden, tuinontwerpster.

Boerderij Groot Zandbrink (Postweg 2, Leusden) lijkt onderdeel te zijn van een driehoekige buitenplaats-structuur. Dit blijkt uit analyse van oude kaarten en de huidige patronen in het landschap.
De driehoeksvorm wordt in het boek Bijzondere aenmerkingen over het aenleggen van pragtige en gemeene landhuizen, lusthoven, plantagien en aenklevende Cieraden aanbevolen. Dit boek werd in 1737 geschreven door Pieter de la Court van der Voort. Hij schrijft: ‘een gelijk-beenige driehoek is de voordeeligste omtrek, om het oog te bedriegen, voornamentlijk op Plaetzen van eenen kleinen grond.’

Driehoek waarbinnen Groot Zandbrink is aangelegd. Minuutplan 1832.

Oude eikenlaan, linker- en noordzijde van de driehoek.

Er is verder weinig bekend over deze buitenplaats Groot Zandbrink, die naar de vorm te oordelen in het midden van de 18e eeuw moet zijn aangelegd. Maar ook daar zijn vraagtekens bij. Er zijn geen prenten van het buitenhuis en/of tekeningen van de plattegrond bekend. Beschrijvingen ontbreken ook, dus moeten we het doen met de structuren in het landschap.

Rond eiland met gracht
Het ronde eiland met gracht staat in de omgeving bekend als de slotheuvel. De heuvel is een archeologisch monument en het is bekend dat er constructies van stenen en tegels in de grond zitten. Het eiland ligt in een as van de driehoek.

Slotheuvel met gracht.

De driehoek met verlengde poten vormt een A-figuur en mogelijk is de Postweg daar de helft van een V-figuur, die als dubbele oprijlaan dienst deed. Er was een zichtas naar de Zandbrinkermolen over een tuin. Dit alles is te zien op de minuutplan uit 1832. De schuur bij 296 zou een overblijfsel uit de buitenplaats-periode kunnen zijn, een oranjerie of koetshuis. Mogelijk heeft een tweede exemplaar op het hoge terreintje 289 gestaan, zodat ook deze bijgebouwen symmetrisch zijn gesitueerd.

Rijke eigenaren
De steenrijke Arnhemse familie Brantsen was in de 18e eeuw eigenaar, in 1743 erven vier broers Groot Zandbrink als gemeenschappelijk bezit van hun moeder. Deze broers vervulden functies in het stadsbestuur van Arnhem. Ze kopen en erven buitenplaatsen, Johan, Willem Reiner, Hendrik Willem en Everhard Jacob respectievelijk: Huis Hulkestein, Rhederoord, Zypendaal en Lichtenbeek. Was buitenplaats Groot Zandbrink een gemeenschappelijk pied-a-terre? Of waren het toch de ouders Nalida Everwijn en Hendrick Brantsen die de buitenplaats hebben aangelegd? Groot Zandbrink was ‘Aan den Trekweg naar Amersfoort gelegen’.

Dat Groot Zandbrink in de 17e eeuw een buitenplaats was, is wel bekend. Op een kaart uit 1683 is de oude situatie van de voormalige buitenplaats te zien. We zien een toren, een stenen huis en boerderij. Ook de molen is al te zien. De sporen in het landschap en de minuutplan uit 1832 geven aan dat er na 1683 een enorme ingreep in het landschap heeft plaatsgevonden. Waarschijnlijk was de oude buitenplaats in verval of gedateerd en is voor een nieuwe opzet gekozen, naar de mode van die tijd, symmetrisch, met af en toe wat asymmetrie en schuine lijnen.

Kaart 1683: Museum Flehite
Kaart 1832: kadastraal minuutplan

Zijn in Nederland meer van deze buitenplaatsen in driehoeksvorm bekend?
Lia van Burgsteden

Vogelvlucht botanische tuin De Dreijen in Wageningen (1900-1913), H.F. Hartogh Heys van Zouteveen

(OVERGENOMEN)

Dit jaar organiseert de Stichting Academisch Erfgoed haar symposium en Dijksterhuislezing in samenwerking met Wageningen University. De vijftiende Dijksterhuislezing zal op vrijdag 12 oktober worden uitgesproken door prof. Adriaan Geuze, landschapsarchitect en buitengewoon hoogleraar Wageningen University.
Aansluitend volgt het SAE symposium. Er is binnen de academisch erfgoed wereld een toenemende belangstelling voor de plekken waar wetenschap werd bedreven, zoals de gebouwen en campussen van de Nederlandse universiteiten. Ook de Stichting Academisch Erfgoed verkent op dit moment de mogelijkheid voor een project over dit onderwerp. Tijdens het SAE-symposium voegen we aan deze thematiek een nieuwe dimensie toe en verkennen we de invloed van het wetenschappelijk bedrijf op het Nederlandse landschap. Welke sporen van wetenschappelijke innovaties en experimenten zijn er terug te vinden in de openbare ruimte. Wat is er van bewaard, hoe dienen we er mee omgaan, en is het nodig de sporen vast te leggen voor de toekomst?

Vrijdag 12 oktober 2018, 12.00 – 17.00 uur
Schip van Blaauw, voormalig Laboratorium voor Plantenfysiologie
Generaal Foulkesweg 70, Wageningen

12.00 – 13.00 Rondleiding Schip van Blaauw (facultatief)
13.00 – 13.30 Inloop & registratie
13.30 – 14.30 Dijksterhuislezing, prof. Adriaan Geuze, landschapsarchitect en buitengewoon hoogleraar Wageningen University, met De sublieme ingenieurstraditie: 1850-1970.
14.30 – 15.00 Pauze
15.00 – 17.00 SAE Symposium
Met onder andere:
– Gerda van Uffelen, hoofd collectiebeheer Hortus botanicus Leiden, met Botanische tuinen als groen academisch erfgoed.
– Johanna van Doorn, associate partner SteenhuisMeurs, met Het Waterloopbos, cultuurhistorische analyse en kernwaarden voor toekomstige ontwikkeling.
– Bob Kernkamp, gemeentearchivaris Gemeentearchief Wageningen, met Van Bassecour tot Forum. De sporen van de Wageningse universiteit in het stedelijk landschap.
– Maartje van den Heuvel, conservator fotografie Bijzondere Collecties Universiteit Leiden, met Beeldend Landschap. Hoe het landschapsbeeld in kunst en de fysieke omgeving verbonden zijn.
17.00 – 18.30 Borrel

Schip van Blaauw (Wageningen)

Riviertje De Vliet, van Leiden via Voorschoten, Leidschendam-Voorburg en Rijswijk naar Delft, en buitenplaatsen is een bij ons gekende combi. Daarom het onderstaande aangehaald, over een tentoonstelling en een boek.

(OVERGENOMEN)

Tentoonstelling De Gouden Eeuw van de Vliet (direct veel belangstelling)
Van 8 september t/m 2 december organiseren Huygens’ Hofwijck en Museum Swaensteyn een tentoonstelling over de geschiedenis van de Vliet. De Vliet is een van de oudste en meest drukbevaren trekvaarten in Zuid-Holland. Door haar ligging in de nabijheid van grote steden als Den Haag en Leiden heeft de Vliet bijzondere bewoning aan het water opgeleverd, maar ook een scala aan agrarische en industriële bedrijvigheid. De waterweg maakte het mogelijk grote hoeveelheden grondstoffen of goederen tegelijk aan of af te voeren. Het transport van mensen is eveneens een belangrijke functie van de Vliet geweest. In het verleden ging dat om vervoer van reizigers, tegenwoordig is die functie vooral een toeristische.

Het historisch belang van de Vliet als waterweg en trekvaart is vandaag de dag nog goed zichtbaar in de lokale en regionale archieven. Van geen waterweg zijn zo vaak nieuwe kaarten geproduceerd als van de Vliet. De oudste daarvan dateren uit het begin van de zestiende eeuw. De aanleg of verbetering van bruggen en sluizen waren aanleiding om dergelijke kaarten te herzien, wat ook het geval was bij de uitbreiding met nieuwe jaagpaden of havens. Tijdens de tentoonstelling zullen enkele van deze 16e eeuwse kaarten van de Vliet te zien zijn, waaronder de niet eerder getoonde, 7,5 meter lange, kaart van Coenraet Oelensz uit 1556.

Huygens’ Hofwijck (zie hier)
Langs de Vliet waren tal van buitenplaatsen te vinden, waar welgestelden gedurende de warme zomermaanden de benauwde stad konden ontvluchten. Op Huygens’ Hofwijck, de 17e-eeuwse buitenplaats van Constantijn Huygens, wordt tijdens de tentoonstelling het wonen op zo’n buitenplaats belicht. Getoond wordt hoe het eten werd bereid in de keuken en hoe de familie de maaltijd gebruikte. Hoe men zich vermaakte in de tuin en genoeglijke uren doorbracht in Constantijns welvoorziene handbibliotheek. En hoe ’s avonds, wanneer de zon onder was, door de geopende ramen van het huis een sopraan, begeleid door luit of gitaar, tot in de tuin te horen was.

Museum Swaensteyn (zie hier)
In Museum Swaensteyn komen belangrijke momenten uit de geschiedenis van de Vliet aan bod, uitgaand van de jaren 1550, 1750, 1850 en 1950. Onder andere het gebruik van de trekschuit, de bouw van het sluizencomplex bij Leidschendam, het ontstaan van fabrieken langs het water en het leven langs de Vliet rond 1950. Met hedendaagse kunstwerken, waarvan een deel te zien is bij Kunstuitleen Voorburg, wordt getoond hoe de Vliet ook nu nog een inspiratiebron is voor velen.

Boek De Vliet langs Leidschendam en Voorburg (zie ook hier)
Bij de tentoonstelling verscheen het boek De Vliet langs Leidschendam en Voorburg, een gezamenlijke uitgave van de Historische Vereniging Voorburg, Museum Swaensteyn en Huygens’ Hofwijck, naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van de HVV. Dit omvangrijke boek belicht de geschiedenis van de Vliet én van de mensen die erlangs woonden. Daarnaast is er ook een promotiekrantje verspreid onder de inwoners van Leidschendam-Voorburg.

De Vliet langs Leidschendam en Voorburg. Van de Vlietlanden tot de Hoornbrug, 2018, 352 p. Te koop in Museum Swaensteyn en Huygens’ Hofwijck of via info@hofwijck.nl, en kost € 29,50.

Europees erfgoed congres Arcadian Landscapes
Connecting cultural heritage and historic designed landscape

Donderdag 1 en vrijdag 2 november 2018 vindt in Oentsjerk en Oranjewoud het eerste Europese erfgoed congres Arcadian Landscapes plaats. Tijdens dit congres wordt de verbinding gelegd tussen het erfgoed van landgoederen en buitenplaatsen en het Europese cultuurlandschap. Inspirerende sprekers uit Engeland, Duitsland, België en Nederland delen tijdens Arcadian Landscapes hun kennis en ideeën over samenwerken met betrekking tot de gebiedsgerichte aanpak van buitenplaatsen en landgoederen. Arcadian Landscapes is een must voor iedereen, organisaties, eigenaren, beheerders en studenten, die betrokken is bij de erfgoedsector en de ontwikkeling van cultuurtoerisme. Het congres is het schijnwerperproject voor de landgoederen en buitenplaatsen in 2018 voor het Europees jaar van Cultureel Erfgoed.

Internationale uitwisseling erfgoedkennis
Centraal tijdens het tweedaagse congres staat de uitdaging om de betekenis en toekomstwaarde van dit Europese erfgoed te versterken, het publieksbereik te vergroten, de kennisontwikkeling te delen en de relatie te leggen met nieuw erfgoedbeleid. Een goede samenwerking tussen onderwijs, overheid, ondernemers en organisaties is essentieel om dit te organiseren. Maar hoe doen we dat? Op welke manieren kunnen we ons erfgoed ontsluiten, levend houden in de verhaallijnen voor jong en oud en zorgen voor een betekenisvol toekomstperspectief?

Programma
Keynotespeakers Tom Williamson, hoogleraar aan de Universiteit van East Anglia, Heike Düselder, directeur museum Lünenburg en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Osnabrück, Hans Renes, hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam en Hanneke Ronnes, bijzonder hoogleraar Buitenplaatsen aan de Rijksuniversiteit Groningen, geven hun kijk op het gebiedsgericht aanpakken van landgoederen en buitenplaatsen. Internationale professionals, studenten en andere geïnteresseerden wisselen tijdens diverse interactieve sessies, kennis en ervaring uit over onder andere de maatschappelijke betekenis van cultureel erfgoed in relatie tot het omliggende landschap. Ook excursies naar het historische Landgoed Oranjewoud, landschapspark van Oranjestein en Museum Belvédère zijn onderdeel van het programma.

Kaarten bestellen
Kaarten zijn vanaf vandaag te bestellen via www.arcadianlandscapes.com. De ticketprijs bedraagt € 250,- inclusief lunch op beide dagen, een gezamenlijk diner op donderdagavond en de excursies op vrijdagmiddag. Voor studenten geldt een speciaal tarief van € 150,-.

Locatie
Het plenaire programma vindt plaats in het karakteristieke landgoed Stania State te Oentsjerk, ten noorden van Leeuwarden, Culturele Hoofdstad van Europa 2018.

Voor complete programma en alle details, zie www.arcadianlandscapes.com

(OVERGENOMEN)

De tweede druk is geheel herzien en uitgebreid. Bijna alle foto’s zijn nieuw. In het boek vind je vele nieuwe verhalen en krijg je belangrijke, nieuwe aanwijzingen. Je leest meer over Tuinieren met stinzenplanten op kleine én op grote schaal. Bodemverbetering krijgt meer aandacht. Hoe creëer je een ‘stinzenmilieu’ met een levende bodem? Wat moet je doen om stinzenbollen snel te laten verwilderen? Kan dat? Hoe lang moet je wachten voor een weelderig effect? Hoe hou je de bostuin mooi ná de bloei van de stinzenplanten?
Meer dan in de eerste druk, is deze tweede druk gericht op stinzenplanten als ‘tuincultureel erfgoed’. Het ontwerp, behoud en beheer van stinzenplanten op buitenplaatsen en in parken op grote schaal krijgt meer aandacht. Aan de orde komen mijn ervaringen met stinzenbeplantingen in het parkbos van Hackfort in Vorden. In dit opzicht is de herdruk ook zeer bruikbaar voor tuinbazen, beheerders en eigenaars van landgoederen, die te maken hebben met stinzenbeplantingen op grote schaal.
De schitterende droomfoto’s van Geert Overmars zullen je weer verleiden deze tapijten van voorjaarsbloemen ook in jouw tuin of park te planten. Beleef en ontdek met stinzenplanten in de tuin de vreugde van een vroege lente, ieder jaar opnieuw! Laten we dit kostbare en charmante erfgoed koesteren, uitbreiden, behouden en goed beheren.

Het boek is ook te koop tijdens de Sterke Bollen Dagen op De Warande (Laag Keppel) op 29/30 september 2018. (Pinnen kan). Op die dagen wordt het boek gepresenteerd tijdens de lezing van de auteur (14 uur). Zij signeert.

Trudi Woerdeman, Tuinieren met Stinzenplanten. Vreugde van een vroege lente, €35,00, 160 p.
Voor meer foto’s en bestellen, zie sterkebollen.nl.

Bomen – in beheer van Gemeente Amsterdam

Al vaker bekeken, wel zo aardig om te delen (dacht ik); sinds begin (?) dit jaar online: Bomen – in beheer van Gemeente Amsterdam.

(OVERGENOMEN)
Deze interactieve kaart geeft een beeld van ruim 270.000 bomen in Amsterdam die geregistreerd staan in het gemeentelijk beheersysteem.
De legenda toont in kleuren de top 15 meest voorkomende soorten bomen. Ook de minder voorkomende en onbekende boomsoorten zijn weergegeven.
In de legenda van de kaart kunt u boomsoorten aan- of uitzetten en klikt u op een boom, dan krijgt u meer informatie over die boom. Als u inzoomt, is de boomhoogte (in cirkelgrootte) en ook de eventuele monumentstatus zichtbaar. Als u uitzoomt, krijgt u juist een overzicht van de spreiding per soort over de stad.

Na inzoomen, de boomsoorten in Vondelpark

De kaart toont bomen die in beheer zijn bij de gemeente. Dat betekent dat niet elke boom in Amsterdam op de kaart staat. De bomen op begraafplaatsen, de volkstuincomplexen, grote groengebieden en rond sportvelden zijn niet allemaal in beheer van de gemeente en staan dus niet altijd op de kaart. Ook de circa 150.000 bomen in het Amsterdamse Bos zijn weliswaar van de gemeente Amsterdam, maar staan op grond van de gemeente Amstelveen en staan daarom nog maar deels op de kaart. Tot slot staan er nog tienduizenden bomen op terreinen van woningbouwcorporaties, ProRail, Rijkswaterstaat en in de duizenden particuliere tuinen. Geschat wordt dat er in totaal zeker één boom per inwoner is. Vergeleken met bijvoorbeeld Parijs met één boom op 22 inwoners is dat heel veel.

Na nog verder inzoomen, indicatieve boomhoogte/grootte; muis op ‘bolletje’ geeft boomsoort

(OVERGENOMEN)

Marita Mathijsen schreef het op haar eigen weblog: ‘In 2000 gaven Geert Mak en ik Lopen met Van Lennep uit, het dagboek dat Jacob bijhield in de zomer van 1823. Tegelijkertijd kwam er een serie op de buis, waarin te zien was hoe Geert deze voetreis naliep door het landschap van nu – en hoeveel er nog onveranderd was gebleven. 2000 was het jaar dat de negentiende eeuw definitief zijn benaming ‘de vorige eeuw’ verloor, en in dat jaar waren er in het hele land tentoonstellingen en bijeenkomsten over de negentiende eeuw, waarbij de uitgave van Van Lenneps dagboek naadloos aansloot.

We zijn nu achttien jaar verder. Het boek zou meerderjarig zijn geworden, als het nog leverbaar was. Maar het is al een hele tijd alleen maar antiquarisch te krijgen, voor vrij hoge bedragen. Tijd voor een nieuw jasje. Het oude was een beetje sleets. Inmiddels zijn afbeeldingen van negentiende-eeuwse landschappen, buitenhuizen, markten en dergelijke veel makkelijker te vinden via internet. Dus hebben we de visuele informatie in het boek flink kunnen uitbreiden. Tientallen plaatjes hebben we toegevoegd, die allemaal naadloos aansluiten bij de landschapsbeschrijvingen in de tekst. Ook vonden we afbeeldingen van schilderijen die ze zagen en gebouwen die ze bezochten. De toelichtingen zijn herzien en uitgebreid. De vorige editie had geen plaatsenregister, dat is nu toegevoegd, dus iedereen kan nu volgen dat de jongens dorpjes als Haaften, Koekange, Ferwerd en Zweelo bezochten. En ook dat ze Brabant grotendeels, Limburg, Zeeuws-Vlaanderen en de Zuidelijke Nederlanden helemaal oversloegen. Het Verenigd Koninkrijk zat nog niet in hun gedachten, Nederland was nog min of meer een synoniem voor de Zeven Provinciën.’

Ook is er de website De zomer van 1823 met de ‘routekaart’, meerdere van de opgenomen afbeeldingen vloeien voorbij, een link naar alle afbeeldingen staat er op, net als één naar de niet-hertaalde versie van het dagboek, en links naar de radioserie e.d.

Geert Mak en Marita Mathijsen, De zomer van 1823 Jacob van Lennep. Het dagboek van zijn voetreis door Nederland, 2018, ISBN 9789045037059, € 25,00, 312 p.