Kaart van de Haarlemmerhout voor de restauratie (1984)  Bron: Noord-Hollands Archief

Er moeten mensen zijn voor wie dit oud nieuws (1984) is. Toch maar een bericht… Een maand of twee geleden was er het bericht over Daniel Engelman, de landmeter van de Haarlemmerhout, die zich in 1793 aanbood voor ‘het aanleggen en veranderen van Lusthoven, Tuinen enz., in den tegenwoordigen smaak…’ (zie hier)

Kaart van den Haarlemmer-Hout cum annexis (1769), Jan van Varel Bron: Universiteit van Amsterdam

Dat vroeg om illustratie met materiaal van zijn hand. Hierna zoekend kwam ook de welbekende kaart ondertekend met Jan van Varel en het jaar 1769, naar voren. In de cartouche valt te lezen ‘Zijnde gemeeten en gekaarteerd door mij ondertekenden in het jaar 1756, en nu met de daar ingemaakte veranderingen in plaat gebragt.’ Ongekleurd is deze in de beeldbank van het Noord-Hollands Archief te zien (zie hier) en gekleurd in die van de Universiteit van Amsterdam (zie hier).

Kaart van de Haarlemmerhout gedurende de restauratie(1984)  Bron: Noord-Hollands Archief

Daarnaast kwam ik in de beeldbank van het Noord-Hollands Archief een serie restauratiefoto’s tegen, uit 1984, van een andere versie van die kaart (zie hier). In eerste instantie wordt het oog met name ook getrokken door een tweetal zijstroken met onder andere tuingereedschappen (zie foto bovenaan). De fotoserie maakt duidelijk dat het latere ‘opplakstroken’ waren die gedurende het restauratieproces zijn verwijderd; eronder zitten twee maal drie wapenschilden. Het zijn andere en meer wapenschilden dan op die kaart uit 1769, maar ook de andere kaart-omringende onderdelen verschillen. Verder onderbreekt op de gerestaureerde kaart in ieder geval alle bebouwing die wel op de kaart uit 1769 staat en er zijn in ‘het groen’ ook verschillen te vinden. Zijn dit de ‘daar ingemaakte veranderingen’ waar Van Varel op de kaart uit 1769 spreekt? Helaas zijn de foto’s niet goed genoeg om een goede complete vergelijking te maken.
Maarre, is de gerestaureerde kaart nou de kaart uit 1756?

De gerestaureerde kaart zal onderdeel hebben uitgemaakt van de in 1984 gehouden tentoonstelling over de Haarlemmerhout, maar ontbreekt in het begeleidende boek Haarlemmerhout 400 jaar. Voor het boek te laat gerestaureerd? Naar voren gekomen gedurende het onderzoek ten behoeve van en de samentelling van de tentoonstelling en te laat voor het boek?
Jan Holwerda

De gerestaureerde kaart van de Haarlemmerhout (1984)  Bron: Noord-Hollands Archief