Plaat XIX uit Verzameling van tuinsieraden (1867), Gijsbert van Laar  Bron: Jan Holwerda

In het voorgaande bericht noemde ik al even de kwadratuur gebruikt om een kopie te kunnen maken. Tekenen leerde je onder anderen door natekenen, kopiëren dus. In zo’n geval is het gemakkelijk(er) om een raster op het orgineel te leggen/trekken en vervolgens een en andere na te tekenen met behulp van eenzelfde raster op een blanco tekenvel. Er bestaan, volgens mij, meerdere tuintekeningen/ontwerpen met zo’n raster, maar een naam/collectie/archief schiet me niet direct te binnen.

Zelf bezit ik een exemplaar van Verzameling van tuinsieraden van Gijsbert van Laar uit 1867, de gecoupeerde versie van Magazijn van tuin-sieraaden uit 1802-1809. Van de 40 plattegronden die hierin staan zijn er twee waar een raster overheen is getrokken. Iemand zal ze met ondersteuning hiervan hebben nagetekend.
Jan Holwerda

Nevenstaande tekening kwam ik tegen in een Duits boek. In dit boek zelf staat het niet beschreven, maar het is een draadraam, draadscherm of perspectiefraam ter ondersteuning van het tekenen van een landschap. Even simpelweg: van het ‘beeldje’ in een ruitje in het draadraam naar een ‘beeldje’ in het ruitje op papier.

Ik moest direct aan de tekening van de achterzijde van Het Loo door Melling denken. Heb Antoine-Ignace Melling (1763-1831) reizend kunstenaar (1991) van C. Boschma & J. Perot er op nageslagen (toen ik in een bibliotheek kwam die het bezat). Daar staat een mooi hoofdstuk in over het tekenen van panorama’s zoals die van Melling: ‘Perspectiefproblemen bij panoramatekeningen’ door Theo Laurentius. Een heel interessant hoofdstuk met ook een draadraam, hier die van Albrecht Dürer, en na analyse en uitleg de conclusie dat Melling zo’n draadraam voor de opzet van zijn tekeningen niét heeft gebruikt. De kwadratuur die we op tekeningen van hem zien is uitsluitend gebruikt om een kopie te kunnen maken.

Al past het voorbeeld er niet bij, het nevenstaande draadraam heeft wel iets fascinerends.
Jan Holwerda

Draadraam, uit Liber Artificiosvs Alphabeti Maioris, oder: neu inventirtes Kunst- Schreib- und Zeichenbuch (1782-1785), Johann Merken

Le château de Loo ancien et moderne dans le Dpt. de Yssel (1812), van Antoine-Ignace Melling