De Tuin Land en Yzigt buiten de Haarlemmer Poort (1825), Cornelis de Kruyff
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

In het in of vanaf 1825 door Fr. Buffa & Fils uitgegeven Vues choisies d’Amsterdam et ses Environs, Dessinées d’apres nature par C. de Kruyf et autres artistes is de hierboven staande prent opgenomen. Ook bestaan er drie gelijkende tekeningen, voortekeningen en/of kopieën.

De tuin Land- en IJ-zicht
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

De tuin Land- en IJ-zicht
Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

Kopie of voortekening van De Tuin Land en Yzigt buiten de Haarlemmer Poort (1826), Cornelis de Kruyff  Bron: Beeldbank Noord-Hollands Archief

Over Land- en Yzigt wist ik niets, maar de ‘oude krant’ (delpher.nl) brengt ‘nieuws’.
De oudste door mij gevonden vermelding staat in de Amsterdamse courant van 8 juni 1793: ‘Fredrik Kuhn, Castelein in de herberg ‘T YZIGT, by de Haarlemmerpoort, binnen deeze stad, heeft thans in gereedheid zyn overheerlyke overdekte en extra fraaije open kolfbaan, en een fraai billiard. Zyn huis is zeer geschikt tot het houden van burger-wachts en andere partyen, collegien, concerten, enz.’
De weekelyksche nieuws-post: vrijheid, gelijkheid, broederschap van 5 januari 1797 noemt de herberg in een heel ander verband: ‘Aan de Haarlemmer Poort, is een molenaars zoon, van 17 Jaar welke zich op de ommegang te digt onder ’t beriek van de wieke van de moolen begeven had, door de wieke opgenomen, en in de herberg ’t Yzigt, in de open kolfbaan neer gegooit, en was subied overleeden’.
Een verkoopadvertentie in de Opregte Haarlemsche Courant van 20 februari 1827 brengt de groei van het lokaal Land- en IJzicht naar voren: ‘geheel nieuw gebouwde hechte, sterke en weldoortimmerde Huizinge, pragtige muzijk-tempel, chinesche tent, tuinhuis, paarden-stalling, schuur, volliere, stalling voor koebeesten, entreehuisje, tuin en verdere betimmering, berastering, bepoting en beplanting…’
Op 1 april 1830 brandde de herberg af (Middelburgsche courant 6 april 1830). De naam IJzicht werd vervolgens overgenomen door de naastgelegen/nabij gelegen herberg Hannover. Tot slot duikt dezelfde naam in 1848 op voor een herberg/lokaal aan de Diemerdijk buiten de Muiderpoort: er is sprake van de opening van ‘Tuin Land- en IJzigt’, ‘waarin een fraaije koepel met een zeer ruim uitzigt en brillante wandelwegen’ (Algemeen Handelsblad 13 mei 1848). De naam is dezelfde, de locatie een andere.
Jan Holwerda

Uitsnede met de ‘muzijk-tempel’ en denkbaar de eerdere ‘billiard'(zaal)?
Bron: Beeldbank Noord-Hollands Archief