INGEZONDEN
Museum Paleis Het Loo organiseert deze nazomer de September Tuinmaand, waarin de paleistuinen vier weken lang het toneel zijn voor uiteenlopende tuinactiviteiten met iedere dag een aantrekkelijk programma.

– Ook tijdens de September Tuinmaand zijn dagelijks de 45 Delfts blauwe tuinvazen te zien.
– Elke dinsdag geven tuinbaas Willem Zieleman en tuinconservator Renske Ek elk een lezing. Binnenkort meer informatie over onderwerp en tijden.
– Op dinsdag, woensdag, donderdag, zaterdag en zondag zijn er tuinrondleidingen over de historie van Paleis Het Loo en de tuinen.
– Op vrijdag zijn er speciale botanische rondleidingen over de variëteit en geschiedenis van de bloemen en planten in de paleistuinen.
– Op woensdag, zaterdag en zondag is het paleisdak toegankelijk voor een weids uitzicht over de prachtig aangelegde paleistuinen en de voorterreinen van Het Loo (€ 1,- p.p, kaarten bij de audiobalie).
– Op donderdag kan men de kunst afkijken van het ‘koninklijke bloemschikken’ door de bloemisten van het paleis.
– Op vrijdag kan een uniek bezoek worden gebracht aan de Pompenkelder waar u uitleg krijgt door de Tuindienst over de fonteinen.

Meer details zijn hier te vinden.

Na eerder lezen van Er stond een vrouw in de tuin van Anne Mieke Backer bleef mijn oog nu bij het onderstaande hangen…

Uit Anna Polak, Leidraad voor de Rotterdamsche meisjes bij de keuze van een beroep [1914]. Zie hier voor de complete uitgave.

Dan ook nog maar een aantal in een net andere categorie: recent herbouwde (dus eerder verdwenen) tuinhuizen.

Tuinhuis Museum Simon van Gijn

Tuinhuis Museum Simon van Gijn Bron:www.elzinga-architecten.nl

Het gereconstrueerde chaletachtige tuinhuis van Museum Simon van Gijn te Dordrecht vormde de bekroning van het herstel van de oorspronkelijke tuinaanleg.

Theehuis Hoorn

Theehuis Hoorn Bron: witwognum.nl

Tijdens de restauratiewerkzaamheden aan pand Koepoortsweg 73 te Hoorn, zijn in 2008 restanten van een theekoepel uit de late zeventiende eeuw aangetroffen (zie Cascade bericht). Daarna is het initiatief genomen om een nieuw theehuis op basis van de beschikbare oude gegevens te herbouwen.

Prieel Epemastate

Prieel Epemastate  Bron:www.ysbrechtum.com

(eerlijk gezegd niet helemaal in deze categorie thuishorend, er stond namelijk niet eerder iets gelijkends)
Vorige week werd een nieuw prieeltje op het huiseiland van Epemastate (Ysbrechtum) geplaatst. Het koepeltje is afkomstig van huize Boschoord, het ouderlijk huis van Tjalling van Eysinga uit Sint Nicolaasga. Bij de restauratie van die woning is het koepeltje verwijderd en tijdelijk opgeslagen. Na een grondige restauratie is het op dit prieel geplaatst.
Jan Holwerda

Een berichtje n.a.v. het eerdere crowdfunding bericht betreffende een prieel op Elswout, het boek Tuinhuizen in Fryslân, twee recent gerestaureerde tuinhuisjes die ik zag in Ravenstein en een mail van Martin. Of zie het als zo maar een aantal mooie foto’s en objecten.

Tuinhuisjes Ravenstein

Tuinhuisjes Ravenstein voor restauratie  Bron: heemkunderavenstein.nl

Het ene tuinhuis, in een neogotische bouwstijl, dateert uit 1875 en is een rijksmonument. Het andere tuinhuis, in ambachtelijke stijl, dateert van circa 1897 en is als gemeentelijk monument aangemerkt. Ze staan op restanten van de aarden wallen van de voormalige vestingwerken., deze zijn in de stadsgracht geschoven. De daardoor ontstane brede oevers werden in de negentiende eeuw in een groot aantal percelen opgedeeld. Inwoners van de stad kochten destijds een of meerdere kavels en legde er een moestuin, boomgaard of siertuin aan. Op de meeste tuinen werd een houten schuilgelegenheid gebouwd. Later bouwden sommige gebruikers een stenen tuinhuisje of theehuisje.

Tuinhuisjes Ravenstein na restauratie  Bron: heemkunderavenstein.nl

Theekoepel Baarn

Theekoepel Baarn voor restauratie  Bron: vandeburgtenstrooij.nl

Een ernstig vervallen theekoepel die aan de hand van overgebleven fragmenten en een tweetal historische foto’s is gerestaureerd.

Theekoepel Baarn na restauratie  Bron: vandeburgtenstrooij.nl

Theekoepel Voorburg

Theekoepel Voorburg voor restauratie  Bron: twitter.com

Het betreft de theekoepel in de kerktuin achter de Sint Martinuskerk in Voorburg, nu omgedoopt tot ‘Prieel Byvliet’. Byvliet was de naam van een huis dat op de plaats van de huidige kerk (1895 ) stond. Byvliet had ook een prieel maar dat werd in 1879 gesloopt. Het huidige exemplaar is deels met onderdelen uit het eerdere bouwsel in elkaar gezet (1895-1900).

Theekoepel Voorburg na restauratie  Bron: vlietnieuws.nl

Tuinhuis/fotostudio Amsterdam

Tuinhuis/fotostudio Amsterdam (2008)  Foto: Inger Groeneveld

Nieuwjaarsnacht 2008 brandde het dubbele grachtenwoning aan de Herengracht 132 te Amsterdam af. Achterin de tuin stond de ruïne van een gietijzeren fotostudio uit 1864, het eerste werk van de architect Isaac Gosschalk (Westergasfabriek), gebouwd op de fundamenten van een eerder tuinhuis. Het tuinhuis is recent deels gerestaureerd.

Tuinhuis/fotostudio Amsterdam na restauratie  Bron: aurelio.nl

Tuinhuis/fotostudio Amsterdam in volle glorie (1904)

Theekoepel Zwaanwijck (Nigtevecht)

Theekoepel Zwaanwijck (Nigtevecht)  Bron: funda.nl

Bijzonder. Nog steeds te koop, de prachtige theekoepel in chaletstijl uit 1896 gelegen op buitenplaats Zwaanwijck bij Nigtevecht. Kost wat, maar dan heb je ook wat: het appartementsrecht op de theekoepel biedt tevens recht op toegang en gebruik van het gehele terrein en de bijbehorende tennisbanen, speeltuin, boomgaard en zwembad en een eigen aanlegsteiger. 🙂
Jan Holwerda

Een tentoonstelling en boek over Hermann Fürst von Pückler-Muskau (1785–1871), zijn leven en werk en de parken Bad Muskau/Łęknica, Babelsberg und Branitz.

Daarnaast een Gartenreich volgens zijn principes op het dak van de Bundeskunsthalle.

Komt en gaat dat zien in en op de Bundeskunsthalle te Bonn. Zie ook over tentoonstelling, daktuin en boek.

Door de woorden Thuyn en Cingel kwam ik op een placaat tegen thuyn-dieveryen. Alleen het laatste woord al vraagt om een kleine weblog.

er was melding gedaan van: ‘… Menschen, die, soo het schijnt, haer werck en professie maecken van de Spijckers en Ysers op de Heyningen van de selve Thuynen violentelijek af te breeeken, de Heyningen te beklimmen, en de Goederen, Aerd en Boom-vruchten uyt de selve Thuynen te stelen en af te snyden, de Hoenders uyt de Hocken by nacht en ontyde op de selve wyse wegh te halen en vervremden …’

Dit zijn zaken die je niet moet toestaan en die om een flinke staf vragen, zaken ‘… ’t welck in een Landt van een goede Justitie en Politie niet en behoort verdragen te worden, maer andere ten exempel ghestraft … die gene die bevonden sullen werden sulcks te hebben ghedaen met der doodt of andersints arbitralijck aen den Lyve ghestraft sullen werden, naer exigentie van saecken, ende volgens de Placaten en Rechten deser Landen …’

De eigenaar wordt gelijk ruimte tot zelfverdediging gegeven, eventuele claims n.a.v. gevolgen zijn kansloos:
‘… sal het den selven [Eygenaer] vry staen op soodanigen Rover met Roers of ander Geweer te mogen af-gaen, te schieten, oock Voet-angels, Spreuekels en dierghelijeke Instrumenten te leggen, en Honden te laten los loopen; ende indien sy ’tselve doende eenighe van alsulcke Rovers daer over quamen te grieven en quetsen, oock alwaer het dat den also gequetsten van die quetsure quame te sterven, sullen daerom in geen poenen, straffen, boeten of breucken vervallen, maer sal het selve als gedaen tot bescherminge van haer eygen Goedt, verstaen werden wel en wettelijck gedaen zijn …’

‘… den elfden September 1679 …’
Uit: Groot Placaet-boeck, Vervattende de Placaten, Ordonnantien ende Edicten van de hoogh mogende Heeren Staaten Generael der Vereenighde Nederlanden: ende vande ed. groot mog. Heeren Staaten van Holland en West-Vrieslandt, deel 3, 1683

Een herdruk van een boek over (een) buitenplaats(en) blijft bijzonder. Koploper is misschien wel Geschiedenis van Oranjewoud. Van vorstelijk lustslot tot voorname buitenplaatsen door R.L.P. Mulder-Radetzky en B.H. de Vries met in ieder geval een zesde druk.

Aanstaande vrijdag verschijnt de derde druk van Het Huis te Manpad. Huis, park en bewoners door de eeuwen heen, door Barbara Joustra. De eerste druk verscheen in 2003. Vanaf 9 juli is er een nieuwe versie met fraaie foto’s en bijgewerkte teksten. Sinds de eerste uitgave is er namelijk veel gebeurd op Huis te Manpad. Maar ook is informatie toegevoegd en zijn gegevens door voortschrijdend inzicht gecorrigeerd.

Groen erfgoed rond Doorwerth op topografie rond 1900 (bonnebladen)

Afgelopen vrijdag werd tijdens een themamiddag van het Netwerk Historisch Cultuurlandschap en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de Kaart groen erfgoed gepresenteerd. Bij landschappelijk groen erfgoed wordt vaak gedacht aan buitenplaatsen, parken, tuinen en stedelijk groen. De definitie is echter breder. Het gaat ook om historische groenelementen in het landelijke gebied; relicten waaraan het historisch gebruik van een locatie kan worden afgelezen, zoals bosstroken rondom akkercomplexen, heggen in uiterwaarden of houtwallen in een dekzandgebied.

De Kaart groen erfgoed is opgebouwd uit verschillende thematische kaartlagen, zoals rijksbeschermde buitenplaatsen met beschermde groenaanleg, nationale parken en eendenkooien. Bijzonder is de kaartlaag over landschappelijk groen erfgoed. Het gaat hierbij om oude bossen, houtwallen  en heggen. Dit soort erfgoed is kwetsbaar en historische landschapselementen worden steeds zeldzamer. Naar schatting is er van het areaal aan historische landschapselementen (van voor 1850) minder dan 3% over. Door veranderingen in het landschap is de helft van de ongeveer 100 autochtone struik- en boomsoorten een zeldzaamheid geworden. Deze kaart brengt gebieden in beeld waar deze soorten nog wel te vinden zijn en helpt zo om verantwoorde keuzes te maken. De kaart is tot stand gekomen in samenwerking met Bert Maes, die een omvangrijke inventarisatie uitvoerde waarvan het veldonderzoek 25 jaar in beslag nam.

De bijbehorende publicatie Atlas van het landschappelijk groen erfgoed van Nederland (PDF) bevat een toelichting op de kaart, uitleg over wat de cultuurhistorische waarde van landschappelijk groen erfgoed is, een stappenplan voor beheer, behoud en restauratie en een toelichting per provincie.

Kaart of landtafereel der provincie van Groningen en Ommelanden verdeelt in deszelfs byzondere quartieren, districten en voornaamste iurisdictien : beneffens de Heerlykheid Westerwolde (1781), Theodorus Beckeringh (1712-1790)   groot

Tentoonstelling
In Groninger Museum
25 juni 2016 t/m 23 oktober 2016

Liefhebbers van het Groninger erfgoed en/of de Groninger borgen kennen bijna altijd de Groninger borgenkaart uit 1781 van de jurist Theodorus Beckeringh (1712-1790). De kaart, omgeven door een sierrand met afbeeldingen van 24 Groninger borgen, wordt de mooiste van die provincie genoemd. De laatste jaren zijn ongeveer 200 schetsen en tekeningen te voorschijn gekomen die Beckeringh heeft gemaakt als voorstudies. De voorstudies bevatten een schat aan informatie die op de gedrukte kaart ontbreekt. Het deels nauwelijks bekende kaartmateriaal geeft niet alleen een prachtig overzicht van de werkwijze van een enthousiast amateurcartograaf, maar ook van het 18e-eeuwse Groninger landschap. Aan de hand van de schetskaarten is Beckeringh namelijk op de voet te volgen als hij in het midden van de achttiende eeuw langs wegen en kanalen op pad gaat en het Groningse landschap op de kaart zet. De talloze details maken deze schetskaarten van historisch-geografisch belang, details die we zonder zijn werk niet hadden.

Boek
Naast de tentoonstelling zijn de prachtige tekeningen in De Atlas van Beckeringh verschenen, uitgegeven door de Stichting Groninger Historische Publicaties in samenwerking met W-Books, Zwolle. Het boek telt 368 pagina’s met reproducties van alle kladkaartjes en voorstudies van de borgen. Hier inzien.

Martin Hillenga, Reinder Reinders en Auke van der Woud (red.), De atlas van Beckeringh. Het Groninger landschap in de 18e eeuw, Zwolle 2016, ISBN 9789462581449, € 39,95, 384 p.