Detail Nieuwe kaart van ‘s-Gravenhage met de omliggende dorpen en buitenplaatsen (1838), S.W. van der Noordaa

U kent de kaart vast wel: Nieuwe kaart van ‘s-Gravenhage met de omliggende dorpen en buitenplaatsen, van de hand van de landmeter S.W. van der Noordaa, verschenen in 1838/1839. Een bespreking uit De Avondbode van 31 oktober 1839 geeft aan waarom de kaart nu nog steeds ‘pakt’:

‘Bewonderingwaardig zijn de naauwkeurigheid, netheid en duidelijkheid der teekening en bewerking van dezelve. (…) Al verder zijn naauwkeurig aangewezen alle buitenplaatsen, zoodat men niet alleen alle huizen, koepels en andere gebouwen op deze kaart vinden kan, maar zelfs alle vijvers, plantsoenen of gronden van vermaak; inzonderheid zijn met eene ongelooflijke juistheid afgeteekend de aanzienlijke landgoederen onder de gemeenten Wassenaar en Voorschoten, als, om slechts eenigen te noemen: de heerlijkheid Duivenvoorde, bet huis Ter Horst, het huis te Paauw, Raaphorst, Bakkershagen. Rijksdorp en Coxhorn, Groot-Hazebroek, Voorlinden en Blankenburg, Duinzigt, Marlot, en verdere alle overige grootere en kleinere buitenplaatsen, zoodat geene enkele gemist wordt. Niet minder naauwkeurig is de teekening van het ’s Gravenhaagsche Bosch, met al de wandelingen en vijvers en de omliggende huizen en tuinen.’

Nieuwe kaart van ‘s-Gravenhage met de omliggende dorpen en buitenplaatsen (1838), S.W. van der Noordaa.  Groot.

De Haagse beeldbank heeft 6 versies. Onder andere de ruwe ‘basisversie’, een kleurenversie (1838), een aantal ongekleurde versies (1839) en een versie uit 1852, zie Haagse beeldbank. Drie exemplaren heeft het Haags archief op wikimedia gezet, dus lekker groot en te downloaden, zie wikimedia. Direct groot? Klik hier.

Enne die versie uit 1852, daar staat de spoorlijn Amsterdam-Rotterdam op. Deze kwam in delen tot stand: Amsterdam-Haarlem (1839) Haarlem-Leiden (1842), Leiden-Den Haag (1843) en Den Haag-Rotterdam (1847). Of er meer verschillen tussen de versies 1839 en 1852 zijn moet u maar eens nalopen.
Jan Holwerda

INGEZONDEN
In eigen beheer en met medewerking van uitgever Geurt Gaarlandt gaf auteur dr. Hittjo Kruijswijk – bewoner van de laan – een boek uit onder de titel ‘De Vondellaan is eeuwig’. Vondellaan aerdenhout 1914-2014.
De groenrijke Vondellaan in Aerdenhout, gemeente Bloemendaal, is in 1914 aangelegd door landschapsarchitect Leonard Springer op een terrein dat vroeger behoorde tot het landgoed ‘Oosterduin’. Het boek bevat hoofdstukken over Oosterduin, Springer en geeft verder beschrijvingen van alle villa’s, ten aanzien van architect, (vroegere) bewoners e.d. en bevat veel illustraties. Totaal 128 pagina’s, prijs is 20 euro.
Voor nadere informatie kan men zich wenden tot de auteur email hhkruyswijk@hetnet.nl, telefoon 0235244932.
Hans Krol

Niet park kasteel Heeswijk, maar kasteel De Haar, voor 1901(?)
Bron: Brabants Historisch Informatie Centrum

Weer zo’n gevalletje ‘bijvangst’. Weer iets wat je niet zoekt, maar wat leuk blijkt te zijn. Het betreft een foto uit de beeldbank van Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), zie hier boven. Volgens de omschrijving park kasteel Heeswijk, uit de periode 1895-1977 (of te wel ‘we weten het niet’).

Na inzoomen een ‘speelpontje’ Bron: Brabants Historisch Informatie Centrum

Na inzoomen ligt er een pontje, zo’n speelpontje. Oké in de vijver van kasteel Heeswijk, heel leuk, dat zal zo zijn. Een volgende foto in de serie daar staat eveneens park kasteel Heeswijk bij maar dat is dan toch echt het Grote Cour van kasteel De Haar. Toch terug naar die bovenstaande foto, zou dat dan toch… Met deze foto ‘er naast’ opnieuw zoeken met de luchtfoto´s in google. Dan moet dat vanuit de oostelijk toren, langs de ‘kasteelmuur’ van het Grote Cour richting het oosten op de grote vijver aldaar zijn. Maar daar ligt een brug, al heel lang.

In 1901 ligt er een bruggetje Bron: Het Utrechts Archief

Verder zoeken… in de beeldbank van Het Utrechts Archief (HUA). De locatie met het pontje klopt. Maar op de ansicht uit 1901 is sprake van een hoge smalle loopbrug, echt wat anders dan de latere brug met rustieke leuningen. En zou men toen al het pontje en het heen en weer gesleep meer dan zat zijn geweest? Of… gezien de begroeiing, is het pontje van na dat bruggetje?
Ook nog even kijken bij Het Nieuwe Instituut (vroegere NAi), in het archief kasteel De Haar van vader en zoon Cuypers. Leuk! Daar zit een schets in van een overhaalschuitje.
Jan Holwerda

‘ lierwerk voor overhaalschuitje’ Bron: Het Nieuwe Instituut

Uit: Steven van Esveldt, De burger-boer, of land-edelman, zynde een beknopt zak-woordenboek van het buiten-leeven, Amsterdam 1766, p. 621.

GETIPT
Bij een ijskelder en de werking ervan hebben we allemaal wel een beeld. Maar een ijsberg of ijshoop als bewaarplaats van ijs? Zo’n ijsberg kende kasteel Cannenburch (Vaassen), in de Cascade excursie van 2008 was de ijsberg meen ik ook genoemd. Voor Ciska van der Genugten, Specialist Natuur en Cultuurhistorie van GLK, reden om er in te duiken. Haar bevindingen zijn te lezen op de blog van GLK.

Het eerdere bericht vermeldde opname van kadastraal materiaal in de RCE beeldbank en gaf een ‘zoekpad’ weer. Een tweede blik maakt duidelijk dat het veel gemakkelijker kan.

Open de RCE beeldbank
klik op Alle afbeeldingen
klik op Hoofdcollectie en kies vervolgens Kadastrale kaarten 1811-1832

klik op de druppel aan de rechterkant
krijg een kaart met een cirkel met het aantal van toepassing zijnde objecten
klik op Provincie en kies de van toepassing zijnde provincie
klik op Gemeente en kies de van toepassing zijnde gemeente
zoom in en krijg een kaart met een druppel per object
zoek de van toepassing zijnde locatie
klik op betreffende druppel en krijg de achterliggende info
klik op deze link en krijg het minuutplan
met aan de linker zijde een link naar het verzamelplan en naar de oorspronkelijk aanwijzende tafels

Ik had de vorige keer gewoon iets langer moeten kijken 🙂
Jan Holwerda

Uit Gids voor Zeist [ca. 1905]  Bron: delpher.nl/nl/boeken

Voor oude gedigitaliseerde kranten kijk ik nogal eens op www.delpher.nl/nl/kranten. Maar Delpher omvat meer, ook ‘eigen’ boeken (Boeken basis, naast die in Google books), tijdschriften en radiobulletins zijn onderdeel. Eigenlijk te lang niet meer onder Boeken basis gekeken, recent weer eens en ik ‘struikelde’ over Gidsen uit de eerste twee decennia van de vorige eeuw. Veelal uitgebracht door plaatselijke of regionale VVV’s e.d. Daar staan naast beschrijvingen en geregeld foto’s vaak ook advertenties in. Mooi tijdbeeld geven deze advertenties. En, ook heel leuk, tuinarchitecten en kwekerijen e.d. kom je ook tegen. In deze weblog een aantal voorbeelden.
Jan Holwerda

Uit Gids tot bevordering der vestiging in de gemeente Rheden 1923  Bron: delpher.nl/nl/boeken

Uit Gids voor Bussum en Naarden [ca. 1900]  Bron: delpher.nl/nl/boeken

Uit Gids voor Arnhem en omstreken [ca.1907]  Bron: delpher.nl/nl/boeken

Uit Gids voor Bergen en Bergen aan Zee 1914  Bron: delpher.nl/nl/boeken