In 1765 overleed Maria Louise van Hessen-Kassel in het Princessehof in Leeuwarden; de jonge weduwe die uitgroeide tot de lieveling van het Friese volk en de stammoeder van ons koningshuis. Friesland eert het werk en leven van deze vrouw met een themajaar. Op de website marialouise2015.nl vind je meer informatie over het leven en werk van Maria Louise en de activiteiten van het themajaar.

Een activiteit pikken we er uit: de tentoonstelling J.H. Knoop. Tuinman van Marie Louise en verlicht allesweter.
Het Historisch Centrum Leeuwarden presenteert een tentoonstelling over Johann Hermann Knoop, 10 april tot en met 3 januari 2016.

Prinses Maria Louise liet Knoop in 1732 vanuit het Duitse Kassel naar Leeuwarden komen. Knoop had in Kassel de kneepjes van het vak geleerd van zijn vader die als hovenier werkzaam was aan het hof van Maria Louise’s vader Karel, de landgraaf van Hessen-Kassel. In Leeuwarden was Knoop verantwoordelijk voor de inrichting en het onderhoud van de tuinen van Mariënburg, het buitenverblijf van Maria Louise vlak buiten Leeuwarden. Ook werkte Knoop aan de Prinsentuin. Volgens de overlevering werd Knoop in 1749 door Maria Louise ontslagen wegens drankzucht. Hij verdiende daarna de kost als onderwijzer in wiskundige vakken en als schrijver van een groot aantal boeken op het gebied van hovenierskunst, landmeetkunde, wiskunde en astronomie (maar zie vooral ook ons Cascade boek met de bijdrage Een Duitse hovenier aan het Friese hof van Rita Mulder-Radetzky).

Knoops publicaties over tal van onderwerpen zijn in de tentoonstelling te bewonderen en gevens ons een inkijk in het leven in Leeuwarden en Friesland in de achttiende eeuw. Zie historischcentrumleeuwarden.nl.

INGEZONDEN

Tegen het decor van Europese oorlogen, geleid door haar man Napoleon, startte Joséphine de Beauharnais haar eigen botanische keizerrijk. Zij verzamelde ongekende en zeldzame planten van uit de hele wereld. Haar groene collectie in de tuinen van Malmaison verwierf grote faam. Joséphine laat delen van haar bloemen- en plantencollecties vereeuwigen in rijk geïllustreerde, exclusieve boekwerken (florilegia). De hofschilder Pierre Joseph Redouté wordt hiervoor aangesteld. Hij publiceert Jardin de la Malmaison (1802), Les Liliacées (1802-1816) en Les Roses (1817).

Van 28 maart tot en met 18 oktober toont de Hortus Botanicus Amsterdam ziet u een aantal van de prachtige soorten; van de kleurrijke dahlia’s tot de uitgebreide collectie Zuid-Afrikaanse lelieachtigen, maar ook de hortensia en uiteraard enkele prachtige rozen. De Hortus is iedere dag geopend van 10 tot 17 uur.
Lees hier meer over lezingen, workshop, achtergronden en bezoek.

Joséphine ook in de Hermitage
Tegelijkertijd verhaalt in de Hermitage Amsterdam de tentoonstelling Alexander, Napoleon & Joséphine. Een verhaal van vriendschap, oorlog en kunst uit de Hermitage, hoe de Europese geschiedenis Napoleon en tsaar Alexander I verbond. Zie hier.

Josephine de Beauharnais  Bron: www.hermitage.nl

Kasteelkatern, het blad van de Nederlandse Kastelenstichting, is eind vorig jaar in een nieuw jasje gestoken en heeft de nieuwe naam Kasteel & Buitenplaats gekregen. Het tweede nummer is net verschenen, en direct al te downloaden. Dit is nr 48 uit de reeks; vanaf nr 17 zijn ze op hun hun website te downloaden.

Hiernaast even wijzen op de aanstaande Dag van het Kasteel, op 25 mei 2015. Met de deelnemende kastelen, in een lijst en in kaart.

Links de nieuwe invulling, rechts de nu ook verdwenen oude invulling.
Foto door Sander Lagendijk, klik hier om groot te zien.

INGEZONDEN

Het symposium De barokke tuinen van Paleis Het Loo gerenoveerd wordt georganiseerd in verband met het gereed komen van de renovatie van de barokke tuinen van Paleis Het Loo, in de periode 2007-2015. Naast verantwoording afleggen voor de keuzes die gemaakt zijn tijdens deze renovatie, wil Paleis Het Loo de huidige renovatie in een breder kader plaatsen en deze toetsen aan de hedendaagse praktijk van het behoud en beheer van groen cultureel erfgoed.
In 1984 verscheen een speciaal nummer van het magazine Groen, geheel gewijd aan Het Loo. Ook nu zal zo’n nummer verschijnen, het zal aan alle deelnemers van het symposium worden uitgereikt.
Het programma met sprekers en titel van hun bijdrage is hier te downloaden.

Aanmelden via secretariaat@paleishetloo.nl. Gevraagde bijdrage € 35,- pp. Inschrijven geschiedt op volgorde van binnenkomst, er is ruimte voor maximaal 100 deelnemers.

Hortulanus voor de aanleg der Eng. tuin &c., uit almanak met aantekeningen van Beucker Andreae. Foto: Aly van der Mark

Arent Vlaskamp (1751-1825) ontwierp in 1804 de Engelse tuin van Schatzenburg (Dronrijp)

Op 21 juni 1804 ontving Arent Vlaskamp voor de aanleg der Eng. tuin &c. op het buiten Schatzenburg onder Dronrijp 6 gulden. Hij was sinds 1782 hortulanus van de Franeker academie. Opdrachtgever was mr. D.H. Beucker Andreae, die begin 1804 op Schatzenburg was komen wonen. Op zondag 29 januari had de hortulanus samen met een niet geïdentificeerde v. A. bij Andreae gedineerd. Dat was het eerste contact. Het ligt op grond van deze gemeenschappelijke komst te veronderstellen dat v. A. de hortulanus kende en deze ook voor hem had gewerkt. Het zou een Van Aylva kunnen zijn (de keuzemogelijkheden zijn niet groot) en dan valt te denken aan Sicco Douwe van Aylva (1734-1807) van Haniastate te Holwerd. Op 25 augustus 1806 ontving Vlaskamp nog een fooij van 16 g. 8 st.

Voordat Vlaskamp hortulanus werd, was hij niet ver van Franeker hovenier bij J.M. van Beijma op Kingmastate te Zweins geweest en daarvoor op Tjessens in Holwerd. In 1777 was hij vanuit Holland naar Friesland gekomen, zoals vijf jaar eerder zijn broer Lambertus, de voorvader van Gerrit Vlaskamp (1834-1906), die in de tweede helft van de negentiende eeuw meer dan 350 tuinen heeft aangelegd.

Tot nu toe werd aangenomen dat de tuin van Schatzenburg is aangelegd tussen 1832 en 1887.

Kingma State (1826/27, Zweins)  Bron: watwaswaar.nl

Met deze vondst in de almanakken met aantekeningen van Beucker Andreae (Museum Willem van Haren, Heerenveen) kan het onderzoek naar werk van Arent Vlaskamp beginnen en daarmee dat naar de introductie van de landschapsstijl in Friesland. De kans is groot dat hij daarin een belangrijke rol heeft gespeeld. Zo zou de tuin op Kingmastate best van hem kunnen zijn. Met zijn vijver en slingerende omgrachtingen was die tuin, die zich nog aftekent op de kadastrale minuut van 1832, duidelijk een Engelse tuin.

Groot Lankum (1827, Franeker)  Bron: watwaswaar.nl

En er waren meer Engelse tuinen rond Franeker. Het buiten Groot Lankum westelijk van de stad had in 1827 en heeft ondanks bestemmingswisseling nog steeds restanten van slingerende waterpartijen. Het zal aangelegd zijn in opdracht van mr. Ludolph Reinier Wentholt (1751-1816). Jacob van Lennep legde er op zijn bekende reis in 1823 met Van Hogendorp een visite af. Hij was aangenaam verrast: De plaats, welke ruim zes morgen groot is (iets dat in die omstreken veel beteekent), bestaat uit eenige rechte lindelanen, door kleine Engelsche tuintjens verwisseld, met percès (doorzichten) welke fraaie landgezichten opleveren, eene schoone bloemkweekerij, broeierij en moestuin.

Philippus Breuker en Aly van der Mark

Familieportret van Nicolaas Steengracht en Anna Maria Spiering met Johan, Cecilia Maria en Adriaan (1733), Philip van Dijk. Bron: www.kasteelduivenvoorde.nl

INGEZONDEN

Door de eeuwen heen hebben honderden portretten hun weg naar het kasteel gevonden: portretten van bewoners, hun voorouders of andere familieleden. De portretten van de families die kasteel Duivenvoorde acht eeuwen lang via vererving in eigendom hadden; Van Wassenaer (13^de-18^de eeuw), Steengracht (19^de eeuw) en Schimmelpenninck van der Oye (20^ste eeuw). Speciaal voor de tentoonstelling Adellijke familieportretten worden de topstukken eenmalig met elkaar op het kasteel herenigd. Nooit eerder waren al deze portretten, die de bewonersgeschiedenis van Duivenvoorde zo karakteristiek in beeld brengen, samen te zien. De familieportretten vertellen – afzonderlijk én samen – een verhaal over mensen van vlees en bloed: hun herkomst, levenslot, maatschappelijke status en persoonlijke, politieke en religieuze loyaliteiten. Voor even zijn deze portretten nu weer thuis.

De expositie van de portretten is te bezoeken van 18 april t/m 24 oktober; zie hier.
De begeleidende rijk geïllustreerde publicatie Adellijke familieportretten op Duivenvoorde is per 18 april verkrijgbaar.

INGEZONDEN

A two-day symposium on the new tasks and challenges of botanical gardens today and in the future. The conference will take place on 17th and 18th April 2015 and will be hosted by the Hortus botanicus Leiden on the occasion of the 425th anniversary of the botanical garden.

Keynote speakers:
. Botanic gardens in a changing world, Prof. Dr. Maximilian Weigend, Director, Botanische Gärten der Universität Bonn, Germany
. The Botanic Garden of Padua, history and new science development, Prof. dr. Giorgio Casadoro, Director, Orto botanico di Padova, Italy
. Establishing New Botanic Gardens in Indonesia, Strategy and Results, Dr. Didik Widyatmoko, Director, Centre For Plant Conservation Bogor Botanic Gardens, Indonesian Institute of Sciences (LIPI), Indonesia
. New developments in science and public outreach in the Botanic Garden Meise, Dr. Steven Dessein, Director, Botanic Garden Meise, Belgium
. Bristol’s New Botanic Garden: A Garden of Evolution for the 21st Century, Dr. Nick Wray, Curator, University of Bristol Botanic Garden, United Kingdom
. Botanic gardens: nice to have or essential for human survival?, Paul Smith, Botanic Gardens Conservation International (BGCI), United Kingdom

Voor details en opgave, klik hier.

Zaterdag 11 april 2015 zal de 20ste Ronde Tafel Conferentie van Cascade plaatsvinden. In Steakhouse Cunera te Rhenen, boven het NS-station. Aanvang: 13.30 uur, einde ca. 16.30 uur.

Kennis over tuinhistorische onderwerpen wordt uitgewisseld, standpunten over actuele kwesties komen aan bod en nieuws over lopend of recent afgesloten onderzoek wordt gepresenteerd. Dit gebeurt door middel van korte presentaties (maximaal 30 minuten).

Programma
1. Henk van der Eijk, Het persoonlijke verbeeld: vrijmetselaarstuinen in Nederland.
De werkgroep Vrijmetselaarstuinen werd alweer zeven jaar geleden opgericht, dus het werd tijd om eens wat zaken op een rij te zetten. Henk van der Eijk vat de ontwikkelingen en activiteiten van de werkgroep samen, vertelt over de excursies en discussies, en schetst de plannen voor de toekomst.
2. Jan Holwerda, Catalogi van rond 1900. Over objecten, materialen en gereedschappen voor onderhoud en invulling van het niet-groene tuindeel.
PAUZE
3. Rob Aben, De tekenpen ter hand: een pleidooi voor verdere analyses van (ontwerp)tekeningen.
4. J’ørn Copijn, Het belang van oude, dendrologisch waardevolle bomen in landschapsparken.

Zijn er kwesties die u aan wilt snijden of mededelingen die u wilt doen tijdens de komende Ronde Tafel conferentie? Meld dit dan tijdig aan Martin van den Broeke, via administratie@cascade1987.nl

Plattegrond van onbekend landgoed.  Bron: Museum Flehite.

Plattegrond van een onbekend landgoed, mogelijk in Noord-Holland zegt de omschrijving. Bezit van Museum Flehite te Amersfoort. Tekst op de scan is nauwelijks leesbaar. De enige duiding die kan helpen bij het te lokaliseren: schippershuis en veerplaats op Amsterdam. Dat zal het langwerpige gebouw onderaan de plattegrond zijn, met een kade aan een lange rechte vaart.
Klik hier om groter te zien en na ‘inzoomen‘.
Suggesties? Wie weet het?
Jan Holwerda