Oranjewoud (1754), Cornalis Pronk  Bron: beeldbank RCE

Over het verdwenen lustslot van Oranjewoud in Friesland heb ik gelezen dat er een behang bestaat (in een landhuis in de Gooi- en Vechtstreek?) waar (een gedeelte van?) dit paleis op staat met een tuinhuis en een deel van de tuin. Zelf heb ik het boek van de Geschiedenis van Oranjewoud van R.L.P. Mulder-Radetzky en B.H. de Vries. Hier staat een foto in van een gedeelte van dit behang. Maar er wordt niet vermeld waar dit behang hangt of hoe het hele behang eruit ziet. Ik heb wel eens geïnformeerd bij de uitgever en een van de schrijvers, maar ik kwam er niet verder mee. Hebben jullie een idee waar dit behang hangt of hoe de hele afbeelding er uit ziet?
Diederik Hoekstra

Maquette van beide zijvleugels van Slot Oranjewoud, het hoofdgebouw kwam nooit tot stand.

Platform Groen Erfgoed over tuinsculptuur
5 maart 2014
13.30 tot 17.00 uur
Kinderdijkzaal van Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Smallepad 5 in Amersfoort

U bent van harte uitgenodigd deel te nemen aan dit Platform Groen Erfgoed. Door ondersteuning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn hieraan geen kosten verbonden. Aanmelden is wel noodzakelijk; dat kan door een mail te sturen naar groenplatform@cultureelerfgoed.nl.

Programma
Vanaf 13.00 uur Inloop met koffie en thee
13.30           Welkom door de middagvoorzitter Luc Korpel
13.40           Christian Bertram, Inleiding op het thema
Tuinornamenten vanaf late middeleeuwen tot en met de achttiende eeuw. Centrale vraag: hoe komen beeld en tuin bij elkaar?
14.10          Dineke Akkermans-Praagman, De lotgevallen van de Arnhemse godenparen van Ignatius van Logteren
Door de eeuwen heen veranderden tuinsculpturen regelmatig van locatie. De oorspronkelijke samenhang tussen beeld en tuinaanleg ging daarbij verloren en op den duur werd ook de beeldtaal vaak niet meer verstaan. Dit wordt besproken aan de hand van de casus van de Arnhemse godenparen van Ignatius van Logteren.
14.35           Dennis de Kool, De ontheemde tuinbeelden van Jan Baptist Xaverij (1697-1742) en zijn tijdgenoten
Met de veranderende ideeën over de tuinkunst, raakten tuinbeelden van talentvolle beeldhouwers ontheemd, waaronder die van J.B. Xaverij. Deze ontheemde beelden verdienen nader onderzoek.
15.00           Speakerscorner & pauze
15.40           Niek Ravensbergen, De kracht van kunst in het groen
Kunst is een zeer krachtig middel om de beleving van een groene aanleg te beïnvloeden, ongeacht of dit nu openbare of particuliere, historische of moderne groenaanleg betreft.
Bij bewuste en juiste keuzes komen zowel het eigene van het object als die van de plek sterker naar voren. Geslaagde en minder geslaagde voorbeelden passeren de revue.
16.05           Paul van Laere, Hoe doorstaan buitenbeelden de tijd?
Wanneer moet er gerestaureerd worden en hoe beoordeelt een steenbeeldhouwer/ restaurateur een restauratie? Wat zijn de meest voorkomende problemen en hoe los je die op? Praktische antwoorden op prangende vragen.
16.30           Discussie en reflectie
16.50           Afsluiting en drankje
Tijdens het platform is er gelegenheid een relevante korte mededeling of oproep te doen in de speakerscorner. Wilt u van deze mogelijkheid gebruik maken, meldt u dit dan vooraf via groenplatform@cultureelerfgoed.nl.

Met hartelijke groeten,
De programmacommissie: Peter Smink, Luc Korpel, Mariska de Boer, Annemarie van Leeuwen, Eric Blok en Natascha Lensvelt

Het Platform Groen Erfgoed wordt georganiseerd door en voor de mensen die professioneel werkzaam en betrokken zijn bij beheer, restauratie en instandhouding van het groene erfgoed in Nederland.
Doel van de bijeenkomsten is om theoretische en praktische kennis te delen over onderzoek, herstel en beheer van groen erfgoed, zie hier.

De achtertuin van Kelders 6 te Leeuwarden.  Foto: Nico Kloppenborg

Een leuke vondst in Leeuwarden is de achtertuin van het pand op de Kelders nr 6. Deze achtertuin is in 1885 aangelegd door Gerrit Vlaskamp. De bestellijst vermeld als opdrachtgever de winkelier F.H. van der Meulen. De architect van het huis in eclectische stijl is H.H. Kramer, een naam die we vaker tegenkomen in verband met Gerrit. De achtertuin wordt gedomineerd door een enorme zinken fontein. In het dak van de uitbouw van de achtergevel zat een waterreservoir verstopt dat moest zorgen voor de nodige waterdruk om de fontein te laten spuiten. Op een stuk muur aan de rechterkant piept nog net een stuk kunstrots tevoorschijn. De wand is opgebouwd uit lavaslakken en grote schelpen. De achtertuin was vroeger groter, ook een belendend stuk tuin achter het buurhuis hoorde erbij. Het ontwerp van de achtertuin is niet bewaard gebleven.

Wie zou de maker/fabrikant van de fontein zijn.
Nico Kloppenborg

De achtertuin van Kelders 6 te Leeuwarden.  Foto: Nico Kloppenborg

De achtertuin van Kelders 6 te Leeuwarden.  Foto: Nico Kloppenborg

van www.tuinenstichting.nl:

De NTs en BONAS (Biografieën en Oeuvrelijsten van Nederlandse Architecten en Stedebouwkundigen), onderdeel van Het Nieuwe Instituut Rotterdam, www.bonas.nl) hebben sinds enige jaren een samenwerking in de studie en publicatie van de werken van Nederlandse Tuin- en Landschaparchitecten van de 20ste eeuw.

NTs/BONAS zoekt naar een geïnteresseerde persoon die een (deel van de) studie wil verrichten naar de tuinarchitect K.C. van Nes (1876-1952). Het gaat om het maken van een beschrijving a.h.v. tekeningen en archiefmateriaal. Het archief is grotendeels aanwezig bij de WUR Speciale Collecties te Wageningen.

Heb je een tuin- en landschapsarchitectuuropleiding of groen erfgoed-cursus gedaan? Of ben je kunsthistoricus met interesse voor tuinen? We helpen je graag op weg. Contact: Marianne van Lidth de Jeude m.vanlidth@planet.nl en Johanna Karssen johanna@karssen.com.

Alvast inlezen?  Hoofdstuk 3 van Nederlandse tuinarchitectuur III / Jongere Tuinkunst 1900-1940, Eric Blok (full text)

Gezicht op een gedeelte van een gebouwtje, volgens het opschrift aan de achterzijde te Zeist (links) met een ontwerp van een verbouwing tot theekoepel (rechts) (1830/1850), Hendrik Blanken.  Bron: beeldbank Het Utrechts Archief

Gezien de enthousiaste reacties op en het succes van de voorgaande weblog met het nu wel gelokaliseerde buitenplaatsontwerp, opnieuw iets van een onbekende lokatie. Zeg het maar…

In de beeldbank Het Utrechts Archief bevinden zich drie tekeningen van Hendrik Blanken met ontwerpen voor verbouwing van een gebouwtje tot theekoepel, ca.1840 (volgens het opschrift aan de achterzijde te Zeist). Op de achterzijde van bovenstaande tekening bevindt zich een constructietekening in pen en zwarte inkt van een verbouwingsvoorstel. Op die van linker onderstaande: een zeer vage potloodschets van boomtakken of een struik. En op die van rechter onderstaande: een constructietekening in potlood van een verbouwingsvoorstel.

N.B. Volgens archivaris R.P.M. Rhoen is een dergelijk gebouwtje niet in Zeist te lokaliseren.
Jan Holwerda

   
Twee gezichten op een gedeelte van een onbekend gebouwtje, volgens het opschrift aan de achterzijde te Zeist.  Bron: beeldbank Het Utrechts Archief

Onbekende buitenplaats uit Kennemer Atlas.  Bron: Noord-Hollands Archief groot/inzoomen

De Beeldbank van het Noord-Hollands Archief is vorig jaar uitgebreid met diverse nieuwe collecties. Meest aansprekend zijn manuscriptkaarten en technische tekeningen van de Heerlijkheid Heemstede en de Gemeente Heemstede, en manuscriptkaarten uit de vroegere Kennemer Atlas.
Een van de toevoegingen is een ontwerp of situatietekening van een buitenplaats, niet gesigneerd, niet gedateerd, niet gelokaliseerd. Kunnen we met elkaar naar een oplossing werken?
Jan Holwerda

Entree Slotlaan Olterterp in oktober 2010.  Bron www.bosgroepen.nl

Als je zonder gespreksstof zit, binnen de historische groenwereld, begin dan over laanverjonging. Gegarandeerd goed voor een uur discussie. Het blijkt dat er weinig groenzaken zo ingrijpen als een laan die al dan niet verjongt moet worden. Er zijn verschillende percentages in omloop, moet er worden ingegrepen als er nog maar 45% staat of is het 46 %? Gaan we bijplanten of vernieuwen? Een eik bijplanten in een oude eikenlaan lukt niet, een iep in een eikenlaan wel en je ziet het verschil na een paar jaar bijna niet, een beuk in een beukenlaan is ook nog te proberen. Er zijn dus verschillen in de soorten lanen.

Entree Slotlaan Olterterp in mei 2011.  Bron www.bosgroepen.nl

Er zijn veel belangen, in willekeurige volgorde: Het natuurbelang, bijvoorbeeld vele holtes in laanbomen herbergen vleermuizen, maar ook het belang van veiligheid, we willen toch niet dat iemand een boom op zijn hoofd krijgt, hoe zit dat dan weer met aansprakelijkheid (zorgplicht bewijzen) enz. Cultuurhistorisch zijn ze natuurlijk ook belangrijk, ze bepalen de ruimte, geven richting en begeleiding aan verbindingen. Een historische plantafstand, bijvoorbeeld de Rijnlandse roede is ook zo’n cultuur historisch belangrijk element. Wat betreft het hortculturele belang is niet alleen de soort keuze, maar ook de ras keuze van belang, behoud van het aanwezige genetische materiaal is belangrijk, klonen en opkweken van het ‘eigen’ materiaal wordt nog veel te weinig gedaan.
Al deze vaak botsende belangen spelen naast smaak en gevoel (publiek sentiment) in de beslissingsvorming al een rol. Daarna komt de eventuele uitvoering en daar gaat dan nog wel eens iets niet helemaal goed. De vrije ruimte aan de zijkanten van de laan door een bos moet echt ruim genomen worden, helaas zijn er veel voorbeelden waarbij de laan de eerste jaren goed groeit, maar aangezien de bosrand dat ook doet en die een voorsprong van 20 meter heeft sluiten de kronen zich alweer boven de jonge laanbomen voor die boven zijn, resultaat kwijnende bomen en bovenal geen laangevoel. Een boom heeft maar zo een kroon van 20 tot 30 meter. Vroeger werd er veel op hoge wortel geplant, de bomen stonden ietsje op een heuveltje, wat maakte dat de wortelhals (overgang tussen wortel en stam) net boven het maaiveld uitstak. Dit zorgde ervoor dat de wortelhals droog bleef en dus minder kan inrotten van onderen. Bomen worden nog heel vaak veel te diep geplant, voor jonge bomen geen probleem, als ze ouder worden gaan ze ineens om, je ziet dan rottende wortels. Het laatste belangrijke onderdeel is natuurlijk ook nog de begeleidende snoei, alleen maar laten groeien krijg je geen mooie laan van, als je oude lanen bekijkt zie je altijd dat er veel begeleidende (jaarlijkse) snoei is geweest, dan pas krijg je die monumentale bomen.
Onze buitenplaatsen verdienen mooie oude lanen, laten we ze als verjonging nodig is ook zo uitvoeren dat onze achter kleinkinderen er ook nog van kunnen genieten.

Kees Beelaerts van Blokland, erfgoed hovenier en eigenaar buitenplaats Vreedenhorst.

—
webmaster heeft deze foto’s toegevoegd; in dec 2009 waren we hier met een Cascade  SOL, zie hier.

de Waterval Op Beckhüissen/ In Gelderland Getekend In August 1813/ D Kerkhoff
563 X 478 Mm. Bron: www.riley-smith.com.  Klik hier voor grotere versie.

Eind 2005 kocht Gelders Archief de aquarel Op de celon te Zien op Beekhuizen in Gelderland, (1814), Daniël Johannes Torman Kerkhoff (1766-1821); zie hier. Vorig jaar kwam een tweede versie van die aquarel naar voren; zie hier.

Net voor de jaarwisseling zag ik de bovenstaande Kerkhoff op internet voorbijkomen. Vermoedelijk een wat ouder bericht, aangekocht door een particulier in 2010? Maar dat maakt het plaatje niet minder mooi. JH