De in voorgaande bericht genoemde NSW, Natuurschoonwet, dateert uit 1928 en kent dus een geschiedenis. Deze wordt in de recent verschenen publicatie Vrije Wandeling van Wybren Verstegen beschreven. De aanleiding was een collectie unieke kaarten, de zogenaamde NSW Landgoedkaarten. Deze serie bestaat uit 304 bladen. Op de Bonnekaarten (schaal 1:25.000) uit ca. 1930 zijn door Staatsbosbeheer voor eigen gebruik rond 1950 de Nederlandse landgoederen volgens de Natuurschoonwet van 1928 met de hand ingetekend. De kaarten werden eind jaren negentig van de vorige eeuw door ing. W. van Vliet uit een afvalcontainer van het Ministerie van Landbouw gered en verdwenen onder het bed van de vinder. Later is deze collectie in bezit gekomen van Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit Amsterdam.

NSW-landgoederen Doorn.  Bron: beeldbank VU Amsterdam.

De Vrije Wandeling gaat over het ontstaan van de wet tijdens de ‘groene golf’ van de jaren 1920-30, over de organisaties die de wet steunden (met name de Vereniging Natuurmonumenten en de ANWB) en de parlementaire discussies over de wet; voor de wet werd aangenomen maar ook nadien toen de wet werd aangepast aan nieuwe omstandigheden. Het onderzoek gaat tot en met het jaar 1995 toen een belangrijke ‘herschikkingsoperatie’ werd afgesloten.

De publicatie is vrij beschikbaar op internet. Het betreft een zogenaamde verrijkte digitale studie. Dat betekent dat behalve de kaarten ook krantenartikelen of parlementaire stukken over bedreigde landgoederen direct (door links) vanuit de tekst te raadplegen zijn: Vrije Wandeling online en Vrije Wandeling als PDF.

De prachtige verzameling van honderden met de hand ingekleurde kaarten, waarmee nauwkeurig kan worden gereconstrueerd waar welke NSW-landgoederen lagen en welke omvang zij hadden, is ook digitaal beschikbaar: hier en hier.  JH