Uit het kasboek van Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen, 6 maart 1816.

Het interessantste van mijn Vlaskamponderzoek vind ik al die leuke mensen die op mijn pad komen, zoals sinds kort Greetje van der Spoel-Walvius uit Ruurlo. Zij bestudeert de boeken van boomkwekerij Krijns uit Joure. Het zijn geen kasboeken, zoals die van Bosgra, maar dagboeken.

Ik had er al eens wat in gebladerd, maar alleen opmerkingen gevonden als: Mooi weer vandaag, aardbeien gepoot, Sipke is naar Bolsward, dus ik verwachtte geen interessante zaken over de Vlaskampen.
Maar daar heb ik me danig in vergist, want ik kreeg van Greetje van der Spoel twee pagina’s met aantekeningen over een paar generaties Vlaskampen.
Wat ze me ook stuurde, was een aantekening uit een kasboek van Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen, die in 1816 grietman van Haskerlân werd en op Heremastate kwam wonen.
Op 6 maart 1816 staat bij de inkomsten: Van Vlaskamp in vermindering f70.
Als het bij de uitgaven had gestaan was duidelijk geweest, dat Vlaskamp iets had gedaan voor hem, nu het bij de inkomsten staat, heeft hij misschien geld geleend van Vegelin. Maar er was in ieder geval een connectie.

Helaas ben ik de naam Vlaskamp niet meer tegengekomen in het kasboek, maar wel heel vaak de naam Zogger, ongetwijfeld Zocher.
Tineke Scholtens had al weer even op Zocher on line gekeken en daaruit bleek inderdaad de connectie van Johan David Zocher jr. met Vegelin van Claerbergen, zij deed ook de suggestie dat de kwekerijen van Wybren Krijns en de Zochers elkaar misschien plantmateriaal leverden. Maar het kan ook om ontwerpen voor Heremastate in Joure gaan natuurlijk.

Aly van der Mark

De meesten van ons zullen de naam Edouard André wel kennen als ontwerper van de nog grotendeels bestaande neo-barokke tuinen van Weldam en Twickel. Zijn leerling en chef de bureau Hugo Poortman werkte op deze plaatsen met hem samen als uitvoerder. André was in 1840 geboren in Bourges en, nu honderd jaar geleden, in 1911 gestorven in La Croix (arrondissement Tours). Aanvankelijk deed hij ervaring op als kweker. Vanaf 1860 werkte hij bij J.-Ch. Alphand aan de modernisering van de infrastructuur van Parijs, onder directie van G.-E. baron Hausmann.

Als auteur is hij bekend van het bekende boekwerk L’art des jardins: traité général de la composition des parcs et jardins (Paris, 1879), waarin hij met succes de gemengde stijl heeft geïntroduceerd, en van zijn boek Bromeliaceae Andreanae (Paris, 1889), dat gezien kan worden als resultaat van zijn botanische verzamelreis (1875) naar Zuid-Amerika (Colombia, Ecuador, Uruguay & Venezuela).

Zijn meest bekende werken buiten Nederland zijn Sefton Park in Liverpool (1872); Palanga park (Palanga Botanische Tuin) in Litouwen; in Frankrijk Chateau de Caradeuc (Ille-et-Vilaine) met veel vormsnoei net als in Twickel, Château de la Treyne (Lot), en medewerking aan Park Buttes Chaumont (Paris); een renovatieplan voor Villa Borghese in Italië. Zijn wellicht meest geslaagde park in Frankrijk is toch wel Roseraie de l’Haÿ-les-Roses, dat André ontwierp in opdracht van de rozenverzamelaar Jules Gravereaux.
In 1890 werd hij benoemd tot professor in de landschapsarchitectuur in Parijs / Versailles, aan de eerbiedwaardige École d’Horticulture (tegenwoordig École Nationale Supérieure d’Horticulture).

In de Nouvelle serre d’Orangerie, Jardin Botanique de Tours, is op dit moment (t/m 9 oktober) een expositie aan André gewijd. Ook in Versailles, in de Orangerie van Madame Elisabeth, is een tentoonstelling te bezichtigen, getiteld J’ai desendu dans mon jardin, over de verandering die tuinen in de buurt van Versailles hebben ondergaan in de 19de eeuw, en tevens gewijd aan Edouard André. (open woensdagmiddag tot zondagmiddag, t/m 18 september 2011).

Verder lezen? Op Internet is heel veel te vinden.
Wikipedia;
Een artikel n.a.v. één van zijn brieven in de collectie van Harvard University;
Phyllis Andersen. Mon cher ami: The Letters of Edouard André to Charles Sprague Sargent. Arnoldia 1994 (Summer). p. 11-19.
Biografie: Florence André et Stéphanie de Courtois (dir.), Édouard André, 1840-1911. Un paysagiste botaniste sur les chemins du monde. Paris, 2000.
CO

Met dank aan Aafke Brunt, die wees op het feit dat Edouard André van het museum Jacquemart-André een naamgenoot is van de tuinarchitect André.

Een week of twee geleden ben ik naar de inaugurele rede van Hans Renes geweest. Hij is benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de VU (Erfgoedstudies, in het bijzonder erfgoed van stad en land). Ik vond het beslist een goede oratie, waarop een tijdje te teren valt. Er waren niet veel Cascade-vrienden, een handje vol slechts. Ik denk dat een deel van onze Cascade-vrienden (dat is hij zelf ook) zijn rede beslist interessant vindt. Na afloop kon iedereen zijn rede gedrukt en wel meenemen, maar deze staat ook op internet.  CO

Van de website van Vrije Universiteit Amsterdam:

Erfgoed is het geheel van resten uit het verleden waaraan een betekenis wordt toegekend in het heden. Bij Erfgoedstudies aan de VU staat het erfgoed van stad en land centraal: de gebouwen, archeologische resten en landschappen die kenmerkende onderdelen van onze leefomgeving vormen. Onderzoek naar dat erfgoed gaat deels over de huidige betekenis: waarom willen we erfgoed behouden, welke groepen hechten belang aan welk erfgoed, welk erfgoed is omstreden, welke sporen uit het verleden willen we juist vergeten? Daarnaast richt het onderzoek zich op de geschiedenis: hoe zijn zaken in het verleden tot stand gekomen, waarom zijn sommige objecten verdwenen en andere bewaard gebleven, kunnen we uit dergelijke processen iets leren over de kansen voor toekomstig behoud? Deze vragen behandelt Hans Renes in zijn rede ter aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Erfgoedstudies, in het bijzonder erfgoed van stad en land.

De erfgoedsector was lange tijd gericht op behoud door wettelijke of planologische bescherming van losse objecten. De afgelopen jaren is geëxperimenteerd met nieuwe vormen van samenwerking tussen de erfgoedsector en de ruimtelijke ordening. In een aantal recente grote stadsuitbreidingen is erfgoed gebruikt om de wijken een eigen identiteit te geven en om de nieuwe bewoners te voorzien van verhalen over hun nieuwe woongebied. Soms werden daarvoor historische gebouwen of landschapsstructuren bewaard. In andere gevallen hebben kunstenaars verwijzingen naar historische structuren ontworpen of wordt een fictief verleden geconstrueerd.

Voor de toekomst is echter meer nodig. In een tijd waarin de rijksoverheid zich steeds meer terugtrekt, zal de erfgoedsector aansluiting moeten zoeken bij de grote ruimtelijke ontwikkelingen die in de komende decennia te verwachten zijn. Renes werkt in zijn oratie vier van deze ontwikkelingen uit: herontwikkeling, bevolkingsgroei- en krimp, waterbeheer en de veranderingen in de landbouw. Elk van deze ontwikkelingen heeft gevolgen voor erfgoed, maar biedt ook nieuwe kansen.

Antipodeglas met hyacinten  Foto: Willy Peelen-Rodenboog.

Willy Peelen-Rodenboog uit Putten kwam met bovenstaande foto en een mail met vragen:

Het gefotografeerde antieke en bijzondere bollenglas is een antipodeglas (ruim 200 jaar oud) en is bedoeld voor hyacinten. Het bijzondere is dat er 1 hyacint omlaag groeit en 1 gewoon omhoog. Het is een handgeblazen glas en het geheel is ongeveer 53 cm hoog.

Willy is op zoek naar afbeeldingen van interieurs uit de tijd dat deze glazen in gebruik waren, of, beter nog, iemand die er zelf een of meer in bezit heeft (of heeft gehad) en die bereid is er meer over te vertellen. Of iemand die weer een persoon kent die mogelijk meer weet te vertellen.
Verder vernam Willy uit betrouwbare bron dat er enkele decennia geleden (jaren '60 vorige eeuw?) nog meerdere in gebruik waren. Kasteel Twickel of Kasteel Duivenvoorde werden genoemd. Na contact lijkt Twickel af te vallen. Wie weet iets te vertellen over antipodeglazen en Kasteel Duivenvoorde?

Tot slot kent Willy van een exemplaar in museum de Zwarte Tulp (in Lisse) en is ze lid van de Nederlandse Bloembollenglazenclub.

Kinderspeelhuisje Huys ten Donck (Ridderkerk)  Foto: G. Bogers

De RCE heeft dit jaar bijna 58 miljoen euro subsidie toegekend voor de instandhouding van gebouwde, groene en archeologische rijksmonumenten. Daarmee konden 477 aanvragen worden gehonoreerd. De eigenaren kunnen beginnen met de uitvoering van hun 6-jarig instandhoudingsplan.

De RCE ontving 2329 aanvragen voor Brim-subsidie 2011. Kwamen in 2010 op de eerste dag 400 aanvragen binnen, in 2011 waren het er maar liefst ruim 2200. Daarmee was de subsidiepot direct xe2x80x98overvraagdxe2x80x99. Een onafhankelijke loting door de landsadvocaat bepaalde uiteindelijk de volgorde van behandeling voor de complete aanvragen van de eerste dag. De Rijksdienst moest 1700 aanvragen afwijzen omdat het budget niet toereikend was. Ook voor het komend jaar verwacht de Rijksdienst veel aanvragen. Voor 2012 is er 51 miljoen euro.

Het complete persbericht dat vorige week uitkwam valt hier te lezen. En daar is ook een link naar het Overzicht toegekende subsidies Brim 2011. Uit dat overzicht heb ik getracht de buitenplaatsen (en buitenplaats gerelateerde objecten) te filteren.  JH

^{1) Geen buitenplaats, maar een boerderij. Vermelding voor de rocailleurs (cementrustiek-ers) onder ons.}

Wagenloods Enghuizen (Hummelo)  Bron flickr.com

Kaart van Zijnen (1760), detail met de [Oude] Warande  Bron: Regionaal Archief Tilburg

De laatste maanden heb ik zo af en toe even de weblog van Regionaal Archief Tilburg bezocht. Om de hele proces van het ‘naar boven halen’, restaureren, digitaliseren en tentoonstellen van de Kaart van Zijnen te volgen.
Het betreft de ‘Kaarte der Heerlykheden van Tilborg en Goirle’ die in 1760 werd vervaardigd door Diederik Zijnen (1730-1768) naar de opmetingen van de landmeter Daniel Verhoeven, verricht in 1732 (dus bijna twintig jaar vóór de kaarttekeningen van de Hattinga’s). De opdrachtgever voor het tekenen van de kaart was Gijsbertus Steenbergensis, graaf van Hogendorp en vrijheer van Hofwegen, Tilburg en Goirle. De particuliere domeinen van Van Hogendorp waren op deze handgetekende kaart oorspronkelijk met oppervlaktematen in R(oeden) en L(opensaeten) aangegeven en groen ingekleurd. Deze kleuren zijn in de loop der jaren verdwenen.

En waarom zo bijzonder? Alleen al de afmetingen: 315 x 415 cm; schaal 1: 4500. Verder is de kaart m.n. voor de regionale historie een fantastische bron, maar er staan ook tuinhistorische krenten op. Om drie te noemen: Kasteel Tilburg met park, de Nieuwe Warande en de [Oude] Warande (de Cascadevoorjaarssexcursie 2006 deed Oude Warande aan).

Klik hier om naar het weblog deel over de Kaart van Zijnen te gaan.
Veel foto’s staan op flick.com, en filmpjes op YouTube.
De digitale versie van de kaart valt natuurlijk ook via internet te bekijken.
Meer achtergrond valt te lezen in het artikel Het grootste archiefstuk van Tilburg: de kaart van Diederik Zijnen uit 1760.
En is het artikel niet afdoende dan is er ook nog een boek: Ronald Peeters, Een Tilburgse kaart nader bekeken, Tilburg 2011, ISBN 9789077643112, € 14,50.

Al met al niet alleen een mooi archiefstuk, maar ook een voorbeeld van het volledig uitnutten (niet negatief bedoeld) van zo’n archiefstuk.  JH

Kaart van Zijnen (1760), detail met Kasteel Tilburg  Bron: Regionaal Archief Tilburg

Na maximaal inzoomen. Een grondlichaam, met twee hellingen en een koepel?

Ilex crenata ‘Convexa’  Foto: Ben Groen

In het aprilnummer (2011) van het vakblad Groen staat een artikel getiteld  ‘Buxushagen: drager van de architectuur van de tuinaanleg – ook in de tuinen van Het Loo’. Van de hand van Ben Groen en Willem Zieleman. Over de bedreigingen voor de buxus en mogelijke alternatieven. Hier een en ander uit het artikel:

De schimmels Cylindrocladium buxicola en Volutella buxii slaan al enige jaren fors toe. Meer recent kwam er ook nog eens de vrij onbekende buxusmot Diaphania perspectalis bij. Uit testresultaten blijkt dat geen enkele buxussoort of buxuscultivar ongevoelig is voor Cylindrocladium. Twee opties tekenen zich af: biologisch, chemisch of teeltechnisch bestrijden; of stoppen met buxus en zoeken naar alternatieven.

In de tuinen van Paleis Het Loo wordt buxus voorlopig nog gehandhaafd, maar wekelijks spuiten is noodzakelijk. De totale kosten bedragen 40 tot en 50 duizend euro per jaar. In de (zeer) nabije toekomst gaat de renovatie van de Benedentuin, Koningstuin en Koninginnetuin spelen en rijst de onvermijdelijke vraag ‘Hoe nu verder?’. De Engelse Royal Horticultural Society heeft al een lijst met mogelijke alternatieven op haar website gepubliceerd. De soorten zijn geselecteerd op klein blad en daarnaast op geschiktheid voor knippen en vormsnoei. Van alle alternatieven is Ilex crenata het meest gelijkend op Buxus sempervirens. Voor de leek is het verschil niet te zien.

In 2011 zal Het Loo een proef met duizend Ilex crenata planten in vier rassen nemen. Deze proef wordt in een minder in het oog vallend deel van de formele tuin uitgevoerd. Als deze proef slaagt, wordt het experiment opgeschaald. Indien
deze grotere proef ook succesvol is, zal mogelijk de hele tuin met een cultivar van Ilex crenata worden ingeplant.  JH

Een verschil: Buxus sempervirens heeft overstaande bladstand (linker 2);
Ilex crenata heeft verspreide bladstand (rechter 2)  Foto: flickr.com