Rouwkoets voor kasteel Middachten(1899), begravenis van
C.M.E.C.C.L. gravin van Waldeck Pyrmont.  Bron: beeldbank Gelders Archief.

Ik neem als vrijwilliger deel aan het Oral History project van Landschapsbeheer Gelderland. Dit jaar is het thema het leven op het platteland in de jaren veertig en vijftig, toegespitst op landgoederen en andere vormen van grootgrondbezit. Middels interviews of misschien moet je zeggen gesprekken zullen verhalen worden vastgelegd. Verhalen van grootgrondbezitters, maar ook van voormalig personeel, pachters,landarbeiders en hun vrouwen. Hoe woonden en werkten de mensen op een landgoed, hoe ging het in het landhuis eraan toe, in de moestuin, in de oranjerie maar ook het leven op het boerenerf van de pachters en het werk in de bossen.

Dit is het derde oral history project van Landschapsbeheer Gelderland. Projecten die steeds zeer serieus worden genomen. Vrijwilligers kregen middels een veldmiddag en twee cursusdagen een gedegen basis. De veldmiddag vond plaats op Middachten. Een tweetal inleidingen en een wandeling gelardeerd met voorbeelden van oral history. Een laan met kruizen in de stam: ooit wilde graaf zu Ortenburg de bomen kappen (lanen geven te veel concurrentie en te weinig opbrengst), de gravin kwam wat later langs en het feest ging niet door. Of deze: een deel van de oprijlaan, ter hoogte van een kruisend zandpad, is met andere stenen geplaveid; waarom?; Duitse tanks hebben aan het eind van WOII met het nemen van de bocht de originele stenen eruit gereden (de Middachterallee was geblokkeerd met gekapte bomen).
De cursusdagen waren buitengewoon goed. Onder leiding van Annegriet Wietsma, een freelance documentaire maker die o.a. documentaires maakte voor Andere Tijden en Zembla. Dat ter illustratie van het serieus nemen van het project. Maar er is ook ontzettend veel gelachen (en opgestoken).

De volgende stap is de invulling. Gezocht worden mensen die woonden of werkten op landgoederen in Gelderland in de jaren 40 tot 60 van de vorige eeuw, toen 15 tot 30 jaar oud waren, en over die periode willen verhalen. Dus we praten over mensen die nu toch zeker ouder dan 75 zijn. Mocht je een mogelijke kandidaat weten of iemand die ons verder op weg kan helpen (in zijn of haar netwerk) dan houden wij ons aanbevolen. Reacties graag mailen naar Jan Holwerda.  JH

Vanwege versperring van de Middachterallee reden Britse tanks via het parallel liggende
zandpad van Middachten van Dieren naar De Steeg. Bron: beeldbank Gelders Archief.

Reparatie van de toegangsweg naar Middachten; in de bocht hadden tanks de straat-
stenen uit het wegdek gereden.  Bron: beeldbank Gelders Archief.

PS, het oral history voorbeeld had het over Duitse tanks, foto’s laten Britse tanks zien…
Het tweede sluit het eerste natuurlijk niet uit.

Vreewijk (Drachten), ca. 1867-1869, Gerrit Vlaskamp.  Foto: Aly van der Mark

Zo nu en dan kan ik melden dat er wat van vader of zoon Vlaskamp opgedoken is.
De vorige keer was het een tekening van vader Lambertus voor de familie de Marees van Swinderen in Groningen (weblog 18 feb en 21 feb).
Nu is het een tekening van zoon Gerrit.

Ik was al een poosje op zoek naar de tekening van de tuin van huize Vreewijk in Drachten, die aan Lucas Roodbaard werd toegeschreven (zie ook weblog 25 nov 2008). Vorige week maandag gaf ik een lezinkje in Grou voor Plaatselijk Belang, omdat ze plannen hebben het Wilhelminapark op te knappen, een ontwerp van Gerrit Vlaskamp.
Na afloop stond ik tegelijk met een bezoeker mijn jas aan te trekken, toen hij plotseling zei, dat zijn familie vroeger een Roodbaardtuin had. Op mijn vraag, waar dat was, zei hij tot mijn stomme verbazing: xe2x80x99Bij huize Vreewijk in Drachtenxe2x80x99.
Ik vertelde van mijn zoektocht en mijn twijfels over het Roodbaardverhaal, omdat Roodbaard al in 1851 overleden is en de tuin jonger is. En wat blijkt: ik was aangesproken door August Dorhout, een nazaat van Bernardus Dorhout, die de tuin aan heeft laten leggen en wat helemaal fantastisch was: hij bezat de tekening… Drie dagen later ben ik bij hem op bezoek gegaan en ja hoor, het kan niet missen.

Bernardus Dorhout heeft in 1867 een stuk land gekocht bij Drachten, in 1868 een huis laten bouwen en in 1869 heeft Gerrit Vlaskamp de tuin aangelegd. Het was een enorme tuin met duizenden bomen en struiken, zoals blijkt uit de boeken van boomkwekerij Bosgra. Helaas is er bijna niets over van de tuin, Vreewijk is afgebroken, er staat nu een appartementencomplex (zie ook weblog 25 nov 2008). Toen ik er een poosje geleden was, bleek net de laatste monumentale rode beuk gekapt te zijn.

Binnenkort begint een project van het Landschapsbeheer Friesland om de tuinen en parken van Gerrit Vlaskamp te inventariseren. Laten we hopen, dat het bijdraagt tot het besef, dat er nog te gemakkelijk gekapt wordt en dat hier sprake is van onomkeerbare schade aan het landschap.

Aly van der Mark

Deel van de plantlijst voor B. Dorhout te Dragten, uit rekeningenboeken van boomkwekerij
Bosgra te Bergum.  Foto: Aly van der Mark.

Centsprent met rondgang over een buitenplaats (1851-1870).
Bron: Koninklijke Bibliotheek (grotere weergave).

Een centsprent met 12 houtsneden van een rondgang over een rijke buitenplaats.
In twee vijveroevers staat Robyn. Volgens de beschrijving van KB is Robyn A. of J. Robyn en is de uitgever P.C.L. van Staden Czn. of P.C.L. van Staden en Co (te Amsterdam). Dit resulteert in de datering 1851-1870.
Deze weergave van een buitenplaats in die periode maakt dat het een wel buitengewoon ouderwetse buitenplaats is of een en ander is op oudere prenten gebaseerd of op toenmalige nostalgie en mogelijk fantasie.
En toch, toch…een leuk detail. Kijk naar de tweede afbeelding, met Neptuin en Amphitrit.
Frankendael? Of toch niet, te veel verschillen.
Jan Holwerda

…Neptuin en Amphitrit…

Detail met Neptunus en Amphitrite uit foto van Fankendael, eind 19e eeuw.
Bron: RCE (grotere weergave).

Detail Prijsvraagontwerp voor een limonadière (1877).  Bron: beeldbank Stadsarchief Amsterdam

Zo maar. Even wat anders. Vandaag roept de zon je naar buiten. In de lunchpauze even een wandeling. Even het park in. Zin in een slokje? Dat moet dan bij eene verfrisschingstent of limonadière.

Hierboven een Prijsvraagontwerp voor een limonadière, in de beeldbank van Stadsarchief Amsterdam te vinden. Antwoord Schetsprijsvraag ingeleverd 19 december 1877 valt er te lezen. Niet gesigneerd, wel met een plattegrond en het motto:

Het is gesont voor ziel en lijf;
Elck zijn glas en elck sijn wijf.
                                     Cats

In BONAS vind ik overigens Prijsvraag voor Eene limonadière in een park van Architectura et Amicitia en A. Salm GBzn die een ontwerp zal hebben ingezonden aangezien hij hiervoor een oorkonde met de datum 7 mei 1879 ontving. Als iemand het boek G.B. Salm & A. Salm GBzn van Janjaap Kuyt heeft, staat het daar in?  JH

De Cascade donateurs hebben reeds een uitnodiging voor de Ronde Tafel Conferentie (RTC) ontvangen. Hier wat punten uit die uitnodiging zodat ook weblog lezers op te hoogte zijn, want introducés zijn ook welkom. Zaterdag 16 april 2011 vanaf 10:00 (koffie), in Cafe-Restaurant Cunera, Rhenen ; kosten xe2x82xac 18,50 / xe2x82xac 5,00 (zonder lunch), introducés xe2x82xac 22,50 / xe2x82xac 8,00.

De tot heden aangemelde onderwerpen zijn:
– Johanna Karssen-Schuurmann: Het xe2x80x98ruimte-ontwerpenxe2x80x99 van de tuin- en landschapsarchitecten Jan Hendrik van Koolwijk en Lous van Koolwijk-van Weydom Claterbos
– Jeanine Perryck: 2012 Themajaar van de Historische Buitenplaatsen
– Christie Weduwer & Sandra den Dulk: Voortgang onderzoeken stads- en volksparken
– Korneel Aschmann: Stichting In Arcadië: studie- en adviescentrum voor groen erfgoed
– Leo den Dulk: Het beheer van tuinen in Wederopbouwensembles

Verdere inbreng vooraf of gedurende de dag is meer dan welkom. Voor aanmelding, vragen, meer details, inbreng of wat al niet meer, administratie@cascade1987.nl.

De blikvanger voor de Overplaats, ontwerp Inbo Rotterdam

Landschap Noord-Holland, beheerder van De Overplaats (tegenover buitenplaats De Hartekamp) in Heemstede, werd blij verrast door de vele spannende, romantische, mooie en fascinerende inzendingen op haar prijsvraag voor een nieuwe blikvanger (zie ook weblog 20 okt 2010).

Na juryberaad bleef één ontwerp over: Mijmer en Focus van Inbo uit Rotterdam. Het ontwerp refereert aan de rijke en lange geschiedenis, besteedt aandacht aan duurzaamheid en past helemaal bij de sfeer van deze plek, aldus de jury.

Landschap Noord-Holland organiseert in samenwerking met de Cultuur Compagnie in april/mei/juni een expositie van alle ingezonden ontwerpen (30tal). De expositie is vrij toegankelijk en alle ontwerpen zijn te zien in het poortgebouw van De Hartekamp aan de Herenweg in Heemstede, schuin tegenover de plek van de nieuwe blikvanger.  JH

Detail van Gezicht op Allemansgeest (ca. 1788), Jacob Timmermans
Bron: Beeldbank Regionaal Archief Leiden

Oranjerie van Berbice (Voorschoten)

Om alvast in uw agenda te zetten, de Cascade voorjaarsexcursie, op 14 mei 2011, voert ons naar
Berbice bij Voorschoten, een interessante buitenplaats met een nieuw perspectief op de toekomst;
Huys te Warmont in Warmond, een eeuwenoud huys dat op eigentijdse wijze wordt bewoond.

Berbice (of Allemansgeest), dat is dus Pieter de la Court van der Voort en z'n boek, de oranjerie, boekweitdoppen als isolatiemateriaal en de mur à retranchements (leimuur).

Uitnodiging en details volgen nog.  JH

Ansichtkaart Vogelvlucht Huys te Warmond (1924)

Beleef de ontluikende lente op Hackfort, genieten van een feestelijk gekleurd tapijt met lentebloeiersxe2x80x99.
Foto Natuurmonumenten xe2x80x93 Willem Regtop.

Afgelopen oktober kwam het project 'Het levende Stinzenplanten Paleis' op Hackfort ter sprake (weblog 20 okt 2010). Komende zondagmiddag, 13 maart, kunt u een kijkje nemen naar wat er op dit moment zo z'n kopje boven de grond uitsteekt. Natuurmonumenten houdt namelijk een Stinzenplantenmiddag op Hackfort.

Er is een presentatie over stinzenplanten en de geschiedenis kasteel met parkbos door Trudi Woerdeman en Willem Overmars. Trudi begint om 13.00 uur in de Westerholtzaal van kasteel Hackfort in Vorden. Zij zal verhalen over haar ontwerp van het herstelplan voor de stinzenbeplanting en de stand van zaken tot nu toe. Na een pauze zult u moeten kiezen. Of u maakt een door Trudi begeleide wandeling of u gaat de presentatie van Willem Overmars over de cultuurhistorie van kasteel en parkbos bijwonen.

Kosten deelname à xe2x82xac 4,00 voor leden van Natuurmonumenten, xe2x82xac 7,00 voor niet-leden.
Let op: reserveer van te voren uw deelname. Dit kan via www.natuurmonumenten.nl (onderaan) of telefonisch bij de ledenservice van Natuurmonumenten, 035 – 655 99 55.  JH

Het MAX-programma Paradijstuinen gaat met gepassioneerde eigenaren door bijzondere tuinen van Nederland. De tuinen variëren van historische monumenten tot verborgen pareltjes, van tuinen van bekende Nederlanders tot die van excentriekelingen. De één laat de natuur ongerept haar gang gaan, de ander is dagelijks druk in de weer met de grasmaaier en voor weer een ander is de tuin een onuitputtelijke bron van inspiratie.

Vanaf 2 maart iedere woensdag,
19.25 uur op Ned 2