Kwitantie ondertekend door L. Vlaskamp.  Foto: Aly van der Mark
'…en voor gedane werkzaamheden als architect'

Tot voor kort werd Lambertus Vlaskamp (1807-1854) voornamelijk gezien als de uitvoerder van de ontwerpen van Lucas Roodbaard (1782-1851). Dankzij diverse waardevolle tips van Albert Hoekstra, archivaris in Roosendaal, moeten we dat beeld zo langzamerhand bijstellen.

Zo vond ik in Tresoar rekeningen van Lambertus voor baron van Heemstra van Fogelsanghstate in Veenklooster. Roodbaard is begonnen met de aanleg van het park in Veenklooster, maar Lambertus Vlaskamp heeft het werk afgemaakt, zie de rekening uit 1849. Hierin noemt hij zich al architect. Een jaar later ging hij failliet, waarschijnlijk door psychische problemen, waarna de familie naar Helpman vertrok.
In 1854 komt hij tijdens een cholera-epidemie te overlijden in Veenhuizen.
Van de paar jaar dat hij in Groningen gewerkt heeft, wisten we eigenlijk niets, maar de tekening, die ik dankzij Albert Hoekstra in Groninger archieven vond maakt duidelijk dat Vlaskamp ook daar als architect nog actief is geweest (zie weblog 18 feb 2011)

Ontwerp van het Wilhelminapark te Sneek (1898), G.L. Vlaskamp  Foto: Aly van der Mark
Inzoomen in beeldbank Fries Scheepvaartmuseum

Ook van Gerrit Vlaskamp (1834-1906) zijn nauwelijks tekeningen bewaard gebleven, maar gelukkig ligt in het Scheepvaartmuseum in Sneek nog een prachtig ontwerp van het Wilhelminapark (1898) aldaar.

Van beide tekeningen geef ik een paar details. Lambertus stond eigenlijk nog aan het begin van zijn carrière als ontwerper, maar werd achterhaald door het noodlot, Gerrit was in 1898 een geroutineerde tekenaar. Het interessante is trouwens, dat in de boeken van Bosgra de bestelling voor het Wilhelminapark niet op naam staat van Gerrit Vlaskamp, maar op naam van Gabe Westra (1870-1936), zijn opvolger, een zoon van Gerritxe2x80x99s zuster Jitske Vlaskamp (1846-1901). Gabe was de grootvader van mijn man Ids Westra. Dus waarschijnlijk maakte Gerrit het ontwerp, maar voerde Gabe Westra het werk uit. Gabexe2x80x99s bekendste ontwerp is dat voor de tuin van Coopersburg in Akkrum.

Aly van der Mark

Datum  : 2 maart 2011
Tijd       : 13.30 tot 17.00 uur
Locatie : Kinderdijkzaal van Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, 3811MG Amersfoort (routebeschrijving)

Op 2 maart is het Platform Groen Erfgoed gewijd aan nieuwe natuur in historisch groen. Hoe en wanneer gaan natuur en cultuur samen? Binnen het groene erfgoed vinden soms natuurontwikkelingen plaats die kansen of bedreigingen voor dat erfgoed vormen. Soms komen de belangen van natuur en cultuur overeen, maar soms ook niet. Gedurende deze middag wordt nader ingegaan op de abstracte begrippen natuur en cultuur. Na een inleidende spreker wordt via diverse casus het onderwerp, en vooral het aspect van natuur- en cultuurwaarden, concreet geïllustreerd.

Programma
Vanaf 13.00 uur: Inloop met koffie en thee
13.30 uur: Welkom en inleiding
13.40 uur: Introductie van het thema Nieuwe Natuur in Historisch Groen door Fabienne Hellendoorn.
Een inleiding over de problematiek en beleid en regelgeving wordt gevolgd door stellingen (ter discussie) en geïIllustreerd met een praktijkvoorbeeld.
14.25 uur: Leenderbos; het landschap als leidraad bij natuurontwikkeling in een cultuurlandschap door Luc Korpel van Staatsbosbeheer.
Om ruimte te geven aan de ontwikkeling van xe2x80x98nieuwexe2x80x99 natuurwaarden wordt dikwijls besloten tot een omvorming van een bestaand cultuurlandschap. Het Leenderbos laat zien hoe de geschiedenis van het landschap leidend kan zijn voor een dergelijke omvorming en hoe natuurwaarden en historisch groen kunnen profiteren.
15.00 uur: Speakerscorner; aankondigingen en mededelingen.
15.10 uur: Pauze met koffie en thee
15.30 uur: Op landgoed Het Lankheet in Haaksbergen is sinds 2005 in een historisch landschap een zogenaamd 'waterpark' ingericht. Beheerder Eric Brinckmann vertelt over gestapelde landschapsfuncties met water als verbindend element. Naast waterberging en -zuivering in rietbekkens, staan natuurontwikkeling, landschapskunst, houtveredeling, productie van biomassa en zorgprojecten centraal.
16.00 uur: Boswachter Joris Hellevoort van het Utrechts Landschap vertelt over de voortdurende afweging in het beheer ten gunste van natuur en/of cultuurhistorie in de dagelijkse beheerpraktijk.
16.30 uur Stellingen Vragen Discussie
16.50 uur: Afsluiting
Aansluitend is er gelegenheid voor ontmoeting en discussie met een drankje.

U bent van harte uitgenodigd deel te nemen aan dit Platform Groen Erfgoed. Via groenplatform@cultureelerfgoed.nl kunt u zich aanmelden voor deelname.  
Door ondersteuning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn hieraan voor u geen kosten verbonden.

Tijdens het platform is er gelegenheid om een relevante korte mededeling of oproep te doen. Wilt u van deze mogelijkheid gebruik maken, meldt u dit dan vooraf via groenplatform@cultureelerfgoed.nl.

Namens de programmacommissie: Natascha Lensvelt, Annemarie van Leeuwen, Marloes Tigchelaar en Eric Blok.

Koepel in de tuin van Hommes, Nieuweweg 12 Groningen.  Bron: Beeldbank Groningen

De hierboven getoonde foto is een detail van een foto uit de Beeldbank Groningen. Tineke mailde dat aldaar een serie foto’s met o.a. huis, tuin, vijver en koepel te vinden is. Zoek in de Beeldbank Groningen, met  hommes nieuweweg.

Het huis stond aan Nieuweweg 12 te Groningen en werd in 1920 afgebroken om plaats te maken voor een universiteitsgebouw. Een groot deel van de tuin moest plaats maken voor het Groninger Transportbedrijf en nog later voor woningen aan het Poortersplein. Een deel van de tuin resteert, of waarschijnlijk kun je beter zeggen dat er nog steeds groen aan het Poortersplein is te vinden.

Met wat schuiven en kantelen werd mij het volgende duidelijk.
De kaart moet een kwartslag met de klok mee gedraaid worden, of te wel boven is het oosten. Het huis stond aan de Nieuweweg en de koepel grensde aan de Oostersingel. De kadastrale gegevens in watwaswaar.nl laten dit terugvinden (kadasterkaart 1811-1832) en de OAT geeft Oncko van Swinderen als eigenaar van de verschillende percelen aan. En dit past perfect bij de reactie van Tineke bij de voorgaande weblog: Het ontwerp bevindt zich in het familie-archief van Van Swinderen/De Marees van Swinderen.

Een detail van het ontwerp, de koepel, staat hieronder. Het gebruik van de zichtlijnen / vistalijnen blijkt maar al te duidelijk. Boven de koepel staat genoteerd ‘Gezigt op .. Wal’. De foto bevestigt de hogere ligging van de koepel ; van achterliggende huizen is enkel het bovenste deel zichtbaar.

Detail van ontwerp voor de tuin van Hommes (Groningen), door Lambertus Vlaskamp.
Bron: Groninger Archieven, foto Aly van der Mark

Overigens riep de koepel met de lijnen, de rustbank in de andere hoek en beiden in de verste uithoek van de tuin direct de herinnering aan het ontwerp voor Vreewijk (na 1848) van Roodbaard op. Zie het detail hieronder en zie ook de eerdere weblog over Vreewijk (25 nov 2008).  Jan Holwerda

Detail ontwerp Vreewijk, Drachten (na 1848), L.P. Roodbaard  Bron: BONAS

Ontwerp voor de tuin van Hommes (Groningen), door Lambertus Vlaskamp.
Bron: RHC Groninger Archieven, foto Aly van der Mark

Aly van der Mark en ook Tineke Scholtens kennen we al van eerder weblogs over de Vlaskamps.
Deze week zatten ze te genieten op het Groninger Archief van het ontwerp van Lambertus Vlaskamp (1807-1854) voor de tuin van Hommes, aan de Nieuweweg te Groningen. Het ontwerp wilden ze ons niet onthouden.

Goed te zien is dat Lambertus in de leer is geweest bij Roodbaard, al die ‘kattesnorren’!, aldus Tineke.
Aly vindt het een ontroerende tekening: ‘hij was net failliet gegaan, was naar Helpman verhuisd, dus hij moest zien er weer bovenop te komen, je kunt zo goed zien, dat hij ontzettend zijn best heeft gedaan op al die kleine details’.

Het archief heeft beloofd de tekening te restaureren en dat is wel nodig.
In een volgende weblog nog wat meer details.

Bron: Leeuwarder Courant 2 juni 1851

De Umfassungsweg van Twickel (Delden),  Bron:  Cyclo Plaza (groter na aanklikken kaart)

In 1890 (of is het 1886) werd begonnen met de aanleg van een nieuwe verbindingsweg tussen kasteel Twickel en station Delden. De weg maakte deel uit van de 9 kilometer lange Umfassungsweg, ontworpen door Petzold. Een rondgang langs de randen van het park en langs alle bezienswaardigheden ervan. Het ontwerp van Petzold is slechts deels uitgevoerd (o.a. de Petzoldweg) en de verbinding tussen kasteel en station is met de aanleg van de N346 in ernstige mate doorsneden.

Nu, 120 jaar later, is de route alsnog tot stand gekomen. Vandaag wordt met de opening van de brug over de Twickelervaart de Umfassungsweg officieel afgerond (zie hier). Doordat het landgoed sinds het oorspronkelijk ontwerp flink is uitgebreid omsluit de route niet langer het landgoed, maar een benaming als Umfassungsweg moet je natuurlijk behouden.
De totstandkoming is een gevolg van het Pact van Twickel, behoud door ontwikkeling. Een samenwerking tussen provincie Overijssel, de gemeenten Borne, Hengelo, Hof van Twente, de Regio Twente en Waterschap Regge en Dinkel. De Grensweg Twickel is een ander initiatief in het Pact van Twickel, de aanleg van een wandel- en fietsroute langs de huidige grenzen van het landgoed. Een nieuwe Umfassungsweg dus.  JH

Het eerder gedachte trace met onderscheiden deelgebieden. Het deel door 'stad' is
niet opgevolgd, de tot stand gekomen route blijft aan de noordzijde van de N346.
Bron: Twickel Levend landgoed ontwikkelsvisie Twickel en omgeving, Bosch Slabbers (2009)

Soms is er even geen weblogtekst, maar er is altijd wel iets om naar te verwijzen. Bijvoorbeeld naar een scan van een werk als Verscheyde schoone en vermaakelyke gezigten in de hofstede van Clingendaal gelegen by 's Gravenhage naa t'leven getekent en in t'kooper gebrugt door Daniel Stopendaal (1679), zie hier.
Recent gescand door The Getty Research Institute (eerder leverden ze de 24 katernen van Magazijn van tuin-sieraaden van Gijsbert van Laar).

Natuurlijk, ook elders zijn de afbeeldingen te vinden, maar nu hebt je ze in een 'boekie' en na downloaden op je eigen PC. Voor Joost en andere trouwe webloggers/webloglezers.  JH

Een mallejan op De Haar (Haarzuilens)  Bron: www.haarzuilens.net

Het park De Haar werd aan het eind van de 19de eeuw ontworpen en aangelegd door de firma H. Copijn en Zoon, in samenwerking met architect P. J. H. Cuypers. Ruim 7000 volwassen bomen werden aangevoerd uit andere parken, om de wens van baron van Zuylen, namelijk om direct een volwassen park te krijgen, te vervullen. De bomen werden vervoerd met een mallejan, een vernuftige xe2x80x9ctreelifterxe2x80x9d om bomen te verplanten. Dit apparaat was in 1844 voor het eerst beschreven door George Greenwood (The treelifter- or- a new method of transplanting forest trees, zie ook Google books). De firma Copijn had deze waarschijnlijk nagebouwd. Zie ook de weblog van 14 augustus 2006.

De mallejan is in de loop van ruim een eeuw behoorlijk aangepast aan de moderne tijd. Zoxe2x80x99n modern apparaat kwam ik gisteren in Rhenen tegen. Daar werd een ca. 60-jarige linde verplaatst van het terrein achter het vorige gemeentehuis naar het Koningin Elisabethplantsoen, waarvan wordt beweerd dat het door Zocher (jr.?) is aangelegd (of beplant?). Ook nu verricht de fa. Copijn (Boomspecialisten) het zware werk. Zie de fotoxe2x80x99s van de linde hieronder: 1) vervoer linde op de moderne mallejan en 2) linde wordt op zijn nieuwe plaats geplant. Op de laatste foto is links van de linde de Cuneratoren en rechts de stadsmolen van Rhenen te zien. CO.

Verplanten met de moderne mallejan  Fotoxe2x80x99s: Oldenburgers Historische Tuinen

Op 2 en 3 juni aanstaande zal te Eibergen het Dutch Maze and Labyrinth Symposium 2011 plaatsvinden. Het (Engelstalige) programma omvat één dag  met lezingen door hedendaagse deskundigen op het terrein van labyrint- en doolhofonderzoek, -ontwerp en -toepassingen, waaronder internationaal befaamd auteur Jeff Saward. Het avondprogramma zal bestaan uit een labyrintische installatie door kunstenaar tevens spreker Jim Buchanan.
Een tweede dag is gewijd aan excursies langs een selectie van Nederlandse doolhoven en labyrinten. Een inhoudelijk programma en werkwijze rondom registratie kunt U vinden in deze online flyer.
 
Opgave voor deelname aan het symposium kan per direct; aanmelders vóór 1 maart ontvangen bovendien een korting. Hiervoor kunt u contact opnemen met Marius Voet: vandendolder-voet@hetnet.nl – onder vermelding van de in de flyer vermelde details. Eventuele vragen zijn eveneens van harte welkom. Kunt U de weg vinden naar Eibergen? We hopen het van harte!

Martin van der Gaag
Stichting Doolhof en Labyrint