Landgoed Huys ten Donck (bron foto: website Natuurvereniging Ridderkerk)
De studiegroep De Vrije Tuinlieden dankt haar bestaan aan, onder andere, Heimerick Tromp, die jaren terug , o.a. via dit weblog, een eerste oproep deed om meer kennis te ontsluiten en bundelen over vrijmetselaarstuinen. Dit mede n.a.v. zijn dissertatie: Et in Arcadia Ego. Aspecten en achtergronden van de landschapsstijl in Nederland in de tijd van J.F.W. baron van Spaen van Biljoen, 1760-1800, Universiteit Utrecht, Utrecht, 2000.
Heimerick Tromp leerde ik kennen tijdens een twee daags symposium in 2005, geheten: Masonic and Esoteric Heritage, New Perspectives for Art and Heritage Policies (OVN, Den Haag), waarin onder meer het onderwerp vrijmetselaarstuinen werd belicht door bijvoorbeeld de uit Engeland afkomstige onderzoeker Christopher McIntosch. Na afloop van McIntoschxe2x80x99 lezing stelde ik hem de vraag, hoe zijn onderzoek naar vrijmetselaarstuinen methodisch gezien te hebben opgezet. Een logisch antwoord moest hij ons schuldig blijven. De onderzochte vrijmetselaarstuinen in kwestie, betroffen niet zozeer doel van onderzoek an sich, maar uitkomst van jarenlang onderzoek naar de algemene ontstaansgeschiedenis en ontwerpgeschiedenis van xe2x80x98goddelijkexe2x80x99 tuinen (lees hierover in: Gardens of the Gods: Myth, Magic and Meaning, London, 2005). En wellicht is dat wel de beste methode.
Vanachter de microfoon zag ik links van mij een meneer driftig naar mij gebaren, t.w.: Heimerick Tromp. En zo wisselden we, in een pauze, snel gegevens uit en maakte Letta Proper-Pranger, die onder meer i.v.m. tuinhistorisch onderzoek te Hex dit symposium bijwoonde, mij attent op het bestaan van Tuinhistorisch genootschap Cascade.
Inmiddels zijn we vijf jaar verder en is enige tijd terug de studiegroep De Vrije Tuinlieden van start gegaan met als doel het verder onder de aandacht brengen, en ontsluiten, van nieuw onderzoek naar xe2x80x98vrijmetselaarstuinenxe2x80x99 en tuinen die hieraan verwant zijn.
Het accent van dit onderzoek ligt op de tijdsperiode, laat 18de eeuw, begin 19de eeuw, waarin het, voor vrijmetselaars, vrij gebruikelijk was een dergelijke tuin te (laten) ontwerpen. Onderzoek vindt uiteraard plaats in relatie tot (nog) voorhanden zijnd archiefmateriaal, primaire of secundaire bronnen en/of tastbare relicten in situ.
Het verdient ook aandacht de blik naar het verleden toe niet te zeer te vernauwen en te wijzen op de realisatie van bijvoorbeeld een xe2x80x98Vrijmetselaarsparkxe2x80x99 van tamelijk recente datum. Het betreft in dit geval het postmoderne park André-Citroën te Parijs, gerealiseerd tussen 1985-1992, ontworpen door Gilles Clément, waarbij in het onderzoek van Franz Wegener uit Duitsland, tevens aandacht is voor het symbolisch plantgebruik. Hierover is te lezen in het in 2007 verschenen boek van de hand van Wegener: Der Freimaurergarten. Die geheimen Gärten der Freimaurer des 18. Jahrhunderts.
De onderzoekers van de studiegroep de Vrije Tuinlieden werken momenteel, ieder zelfstandig, of in duovorm, een onderwerp uit dat zich leent als publicatie en/of presentatie. Het streven is de uitkomsten hiervan in 2012 te ontsluiten, mede in het kader van het Jaar van de Buitenplaats, daar vele vrijmetselaarstuinen destijds, als onderdeel van een maçonniek programma, op buitenplaatsen en landgoederen zijn vormgegeven.
Op 11 november a.s. komt de studiegroep bijeen te Huys den Donck in Ridderkerk, waar we gezamenlijk, onder leiding van één van de onderzoekers, waarvoor dit park een dankbaar studie en werkobject vormt , het park nader zullen observeren (www.huystendonck.nl).
Volgende stappen die de Vrije Tuinlieden maken zullen via dit weblog volgen.
VG, Ina Eskes, coördinator & onderzoeker, studiegroep De Vrije Tuinlieden.
Piramide op Het Huys ten Donck, detail van de
kaart van Maan en Harte (afb. 10.66, diss. H. Tromp)