Met biels verhoogd vasteplantenbed met vijver in de tuin van het Rosa Spier-huis, na 1967
Collectie Buro Mien Ruys.

Het Rosa Spier-huis, een fraai en in zijn soort zeldzaam ensemble van structuralistische architectuur van Verbruggen en Goldschmidt (1967) en het naadloos erop aansluitende tuinontwerp van Mien Ruys (1967-72), staat op de nominatie om plaats te maken voor een nieuw gebouw van Mecanoo [NRC 27-03-09]. Het huidige gebouw zou niet meer voldoen aan de eisen die tegenwoordig aan ouderenhuisvesting worden gesteld; er wordt ook gewag gemaakt van de noodzaak van vergroting van de capaciteit om financieel gezond te kunnen blijven. Deze twee argumenten worden door bestuur en directie uiteraard gepresenteerd als elkaar versterkend om tot de beslissing van afbraak van het bestaande gebouw met tuin en uitvoering van de nieuwbouw te komen. Sommigen van de huidige bewoners hebben zich tegen dit voornemen gekeerd en steun gezocht voor hun verzet. De Bond Heemschut en de Nederlandse Tuinenstichting ondersteunen hun pleidooi en hebben B&W van Laren gevraagd het complex de status van gemeentelijk monument te verlenen.

De beoordeling van een dergelijke aanvraag is niet eenvoudig. Om de discussie erover zuiver te houden moet men zich ten eerste realiseren dat het gaat om de eventuele monumentwaardigheid van het ensemble, waarin architectuur en de tuinarchitectuur een onlosmakelijk geheel vormen. De wisselwerking tussen beide is zo belangrijk, dat het zinloos zou zijn het een zonder het ander te bewaren xe2x80x93 de tuin zonder het gebouw of omgekeerd xe2x80x93 omdat er dan één element volledig uit zijn context zou worden gehaald.
Ten tweede dient men zich te realiseren dat de waarde van het ensemble van gebouw en tuin los van de huidige functie gezien moet worden. Een besluit van B&W om het te bewaren zou immers betekenen dat op grond van de argumenten van de directie het Rosa Spier-huis met zijn bewoners zou moeten verkassen, tenzij er een mogelijkheid zou zijn het gebouw inwendig aan te passen. Bij mijn weten is een vergelijkbare discussie, waarin zowel de waarde van de architectuur als die van de tuinaanleg en de wisselwerking ertussen in een naar verhouding jong ensemble wordt beoordeeld, tot op heden nog niet eerder gevoerd. Dat het geheel pas 40 jaar oud is en daarmee formeel nog niet voldoet aan het ouderdomscriterium van 50 jaar zal de besluitvorming er ongetwijfeld niet gemakkelijker op maken. Het maakt de discussie erover echter des te belangrijker en interessanter.

Leo den Dulk

Leo den Dulk doet met ondersteuning van Tuinhistorisch Genootschap Cascade onderzoek naar leven en werk van Mien Ruys. Meer informatie over dit onderzoek is te vinden op Cantua / Cascade.

Eerste versie van het tuinontwerp van Mien Ruys voor het Rosa Spier-huis, 1967
Collectie Mien Ruys, Bibliotheek WUR 47.1720.046