Leo van der Meer mailde dat hij al jaren bezig is oude kranten door te nemen om bloembollen advertenties op te zoeken, hij neemt dan en passant de hele tuinbouw mee (de Haarlemsche Courant tot 1815, de Amsterdamsche Courant tot 1790, de ‘s-Gravenhaagsche Courant tot 1805. De Leidsche Courant vanaf 1760 nog niet doorgespit, omdat die momenteel digitaal wordt opgeslagen)

Een 25-tal advertenties over moscovische matten worden in een document opgesomd. Ik heb er een aantal uitgepikt. De complete lijst is bij de webmaster op te vragen.

2 september 1762 Amsterdamse Courant
By Barend Tornaar, ‘Amsterd. op de Voorburgwal of Bloemmarkt, op de hoek van ’t Keizerrijk, is te bekomen, circa 1000 pond Straatsburger Uijen-Zaad, van ’t Gewas van 1761, diverse nieuwe Tuin- en Bloemen-Zaaden, Bloemen-Bollen, Chalotten, Knoffellook, Biese Matten en Muscovische Matten, Tuinstokken &c. Alles tot een civiele prys.

15 maart 1773 ’s Gravenhaegse Courant
JOHANNES TORNAAR, Zaedkoper en Bloemist, in de van ouds vermaerde Zaedwinkel, op den hoek van de Groote Weessluys en St. Luciasteeg te Amsterdam, zal op Vrydag den 19 Maert 1773, ’s morgens ten 11 uuren precies, ten zynen Huyzen, Verkopen: Een extra fraeye parthy INLANDSCHE CANARYVOGELS, met en zonder Kuyven, in diverse Couleuren, door een voornaem Liefhebber hier Geteeld; verders eenige Broey Koojen, Vlugten, Hokken en Kouwen, en wat meer op en daegs te vooren, voor de Verkoopdag, zal te zien zyn. NB. Heeden zyn by bovengemelde weder te bekomen, alle zoorten van Engelsche, Fransche en Hollandsche Thuyn en Bloem Zaeden, gedroogde Groentens, Moscovische Dek- en Rietmatten, Thuynstokken, Bintiene, Erweten, Rys, Boonestaeken, Knuflook, Challotten, en meer andere Goederen; waer van de Catalogus, benevens hunnen Pryzen te bekomen zyn. Iemand geneegen het een of andere uyt de hand te willen koopen, kunnen zig by hem addresseeren.

17 juli 1784 Amsterdamsche Courant KB
Verkoping te Huize van JACOBUS VAN DER VELDEN, buiten de Weterings Poort, vooraan op de Wetering, tusschen de Overhaal en de Stadlanders-Brug, over de Lymziedery, van circa 1300 Warmoesiers Glazen BROEIRAAMEN, als mede 70 à 80 Bossen MOSCOVISCHE MATTEN.

23 oktober 1784 Haerlemse Courant
MOSCOVISCHE, nieuwe Vier Els Matten zyn te bekomen by GROENEWOUD en Comp. Te Haarlem, het 100 tot 28 en by het Bos voor 3.

Met Google Zoeken naar boeken nog eens verder gezocht en wel met de woorden  lindebast mat tuinbouw
Vond Sempervirens, H. Witte (1874)
De Moskovische matten. ‘Zooals bekend is zijn de Moskovische matten in Rusland een zeer belangrijk handelsartikel, inzonderheid in de Provincien Wiotka, Kostroma, Kasan en Nischi-Nowgorod. Naar de Gard. Chron. vermeldt is een groot gedeelte daarvan voor Engeland en Duitschland bestemd, terwijl mede een zeer aanzienlijk gedeelte in Rusland zelf voor zakken, zeilen, dekkleeden voor voerwagens en kisten enz. wordt gebezigd. In Mei en Juni, als het jonge sap het afstroopen van den bast mogelijk maakt, gaan de boeren, met hun vrouwen en kinderen, naar het bosch. Het onderste gedeelte van den bast wordt meestal voor dakbedekking gebezigd ; dit gedeelte wordt verwarmd en daarna tot platen gevormd. De bast van het hoogere gedeelte van den stam, zoomede die der takken, wordt tot bundels gebonden en in het water gelegd, waarin die bundels dan tot September blijven liggen. Dan wordt de bast door bitte gedroogd, in smalle stroken gesplitst en tot matten van verschillende sterkte gevlochten, die een gewicht van l tot 3 Kilo hebben. De sterkste worden in Nischi-Nowgorod tegen den prijs van 120 francs de 1000 verkocht (dus niet veel meer dan een stuiver het stuk). Er worden jaarlijks omstreeks 14,000.000 matten vervaardigd, die een waarde van 8,000.000 francs vertegenwoordigen. Voegt men hierbij nu nog de waarde der andere van lindebast vervaardigde artikelen, dan komt men tot een cijfer van 12,000.000 francs, waartoe jaarlijks niet minder dan een millioen Lindeboomen noodig zijn. Wel een bewijs van de uitgestrektheid der bosschen en den overvloed dezer boomen aldaar.’

Uit bovenstaande blijkt een net iets andere schrijfwijze, Moskovische matten (een k ipv een c).
Je vindt dan via Google en Google Zoeken naar boeken nog weer meer. En dan blijkt bv dat de Moskovische mat ook in Ferdinand Huyck van van Lennep genoemd wordt, als stuk vloerbedekking…
Jan Holwerda

Henk en ik hadden over en weer al contact. Zijn vraag wilden we ook na gevonden info via een weblog naar buiten brengen. Om reacties te krijgen, en misschien een afbeelding, en om (mijn intentie) ook gebruik van Google, maar met name Google Zoeken naar boeken te schetsen. Ja, inderdaad gedigitaliseerde boeken via internet doorzoeken. Daar kan bladeren niet tegen op! Helaas een beperking, veel materiaal is nog niet digitaal beschikbaar.  Onderstaande laat een overlap met reacties op de voorgaande weblog zien.

Moscovische matten zei mij ook niets. Dus maar eens met Google aan de gang. Vond een aantal vermeldingen:
– ‘riet en Moscovische matten’. Deze matten werden gemaakt van lindebast en gebruikt in de tuinbouw, bijvoorbeeld bij het opbinden van bloemen
– Lindebast werd vroeger veel gebruikt voor bind- en vlechtwerk in de tuinbouw en in Rusland maakten ze er de moscovische matten van.
– De  Naamlijst van tuin- en veldgereedschappen uit De beknopte huishoudelyke hovenier, J.H. Knoop (1752) staat op internet met o.a.  ’60. Moscovische Mat, tot opbinding van Bloemen en andere dingen’

Behalve het ‘gewone’ Google is er ook Google Zoeken naar boeken en door vond ik met ‘moscovische matten’ nog wat meer.
– In De houtteelt: handboek voor boschbazen, Alphons van Ryckevorsel (1895), paragraaf 43. Lindeachtigen, TiUaceae staat ‘De lindebast is zeer gezocht voor vlecht-, mat- en bindwerk, onder anderen voor de moscovische matten’
– In Flora voor Dames: Handleiding tot het bloemenmaken, De erven F. Bohn (1882) vermeldt ‘De Linde is in Rusland zeer algemeen, vooral in de vruchtbaarste streken, waar van den bast de bekende moscovische matten (die in den tuinbouw van zoo groot nut zijn) gevlochten worden’
– In Tijdschrift ter bevordering van nijverheid (1856) staat ‘…moscovische matten uit den bast van lindeboomen…in den Handel zeer goedkoop bij wijze van emballage…’
– Algemeene konst- en letter-bode (1862) laat een snipper zien met ‘Omtrent die, van welke plant of boom worden de zoogenaamde moscovische matten vervaardigd? – dat dit geschiedt van den tweeden bast van de lindeboomen, die door weeking en splitsing daartoe wordt voorbereid…’  JH

Ik dacht de zomertijd eens te vullen met een vraag over een voor mij onbekende term. Een vraag waarover door mij lang is geaarzeld, omdat ik vermoed dat iedere rechtgeaarde tuinhistorisch geïnteresseerde weet wat er met de voor mij raadselachtige term bedoeld wordt. En dat het antwoord dan ook nog te vinden is in een volkomen voor de hand liggende bron.

Omdat ik na al die tijd nog steeds geen idee heb, volgt bij deze dan toch het verzoek om de bij Cascade verzamelde kennis in te schakelen.Het betreft een gebruiksvoorwerp voor de tuin, waarvan ik de benamingin een aantal brieven en kasboeken uit 1751 en 1800 ben tegengekomen:weet iemand wat ‘moscovische matten’ zijn?

Het is klaarblijkelijk een voorwerp dat snel slijt of vergaat en waarbij niet wordt gekeken op 1 meer of minder: in één van de brieven wordt gezegd dat de tuinman toestemming heeft er vijftig stuks van in te kopen. Kan het met het afdekken van broeiramen te maken hebben? Of iets dergelijks?

Veel dank alvast!
HvdE