In het kader van de restauratie van het Rijksmuseum wordt ook de tuin aangepakt. Maandag 5 maart is daar een informatiebijeenkomst over georganiseerd. Iemand van het architectenbureau en 2 medewerkers van bureau Copijn houden een toelichting. Ooit waren we met Cascade op excursie naar deze tuin. Wellicht interessant?
Aanvang 19.30 in het infocentrum, Jan Luykenstr. t.o. nr 10 (in de nu gedeeltelijk leeggehaalde tuin dus). Celia Prenen
Bron: Museum Catharijneconvent (klik afbeelding voor grotere weergave)
Na het schilderij van de abdij en het kasteel van Egmond, te zien op de tentoonstelling In Godsnaam! 1000 jaar kloosters, in het Museum Catharijneconvent, dat we enige dagen geleden op de weblog plaatsten (zie weblog van dd 20-feb-2007) volgt hier nu een tweede schilderij met een kloostertuin.
Het betreft hier het verdwenen klooster van de abdij Leeuwenhorst te Noordwijkerhout, gesticht in 1261 door Aarnout en Waalwijn van Alkamade. Het schilderij dateert uit het eerste kwart van de 18de eeuw. De abdij werd in de Middeleeuwen bewoond door Cisterciënzer nonnen die na de landing van de watergeuzen bij Katwijk in 1571 naar Leiden zijn gevlucht. In 1573 werd de abdij gesloopt.
Ook hier hebben we dus te maken met een geromantiseerde situatie, die niet naar de werkelijkheid is geschilderd, maar mogelijk wel naar overgeleverde prenten of tekeningen. Het schilderij geeft de situatie weer van de abdij vóór de sloop, ongeveer zoals het er in de Middeleeuwen moet hebben uitgezien: een uitgestrekt, deels ommuurd, deels omhaagd terrein, met een grote boomgaard tussen de kloosterkerk en de toegangspoort en eveneens een boomgaard opzij van de kerk. De nonnen zien we wandelen in beide boomgaarden, die zij dus ook gebruiken als wandelpark. In dit geval is het meest logisch dat ook hier de ingang tot het kloostercomplex en de ingang tot de kerk weer aan de westzijde van de kerk liggen. Het koor van de kerk is dan weggevallen achter de geschilderde schip van de kerk. In de grote boomgaard staat ongeveer middenin ten westen van de kerk een waterput. Als we door de ingangspoort het complex betreden en direct links af slaan, lopen we langs een haag van rozen of zonnebloemen (de laatste werden ongeveer in 1560 in Nederland geïntroduceerd) die langs stokken zijn geleid. In de kleine boomgaard ten zuiden van de grote boomgaard is een berceau te zien.
De opzet van het hele complex is ook hier in grote lijnen hetzelfde als dat van het Benedictijner plan van St. Gallen. We weten dat ook de Cisterciënzers hun kloostercomplexen indeelden volgens het plan van de Benedictijnen. Op de plaats van de abdij is later de buitenplaats Leeuwenhorst gesticht. CO
Bron: Museum Catharijneconvent (klik afbeelding voor grotere weergave)
Een dezer dagen bezocht ik de tentoonstelling In Godsnaam! 1000 jaar kloosters , die van 8 februari t/m 2 september 2007 te bezichtigen is in Museum Catharijneconvent te Utrecht. De tentoonstelling gaat over de geschiedenis van het kloosterleven: vanaf het ontstaan van de eerste kloosterordes en de enorme groei ervan in de Middeleeuwen, tot de vorm waarin kloosters vandaag de dag bestaan. Deze tentoonstelling is nu niet meteen op het lijf geschreven van Cascade-vrienden, maar twee schilderijen in deze tentoonstelling spraken mij zeer aan en wil ik u niet onthouden. We zullen dat doen in twee achtereenvolgende weblogs.
De mooiste – maar niet meest exacte – afbeelding waarop een middeleeuws Noord-Nederlands klooster is te zien, is ongetwijfeld het schilderij van C. van der Heck uit 1635, van het kasteel en de benedictijner St. Adelbertabdij in Egmond. Dit is de oudste abdij van Holland, gesticht aan het begin van de 10de eeuw. Achter een heuvelachtig duinlandschap met bomen op de voorgrond, liggen links de ommuurde abdij met uitgestrekte moes- en kruidentuinen aan beide zijden van het toegangspad tot het kloostercomplex en rechts het omgrachte kasteel Egmond.
Aangezien we mogen aannemen dat het koor van de abdijkerk naar het oosten is gekeerd, kunnen we concluderen dat de tuinen ten zuiden van het abdijcomplex zijn gesitueerd. De tuinen zijn zowel aan de westzijde als aan de oostzijde van het toegangspad verdeeld in langwerpige perken langs een middenpad dat uitkomt op het toegangspad. In de westelijke tuin staan boompjes om en om middenin de perken. Of er ook ten noorden van de kerk tuinen zijn aangelegd is op dit schilderij niet te zien.
Aan de bovenzijde van het schilderij zien we de kerk van Egmond liggen, met daarachter de Noordzee. Nu ligt dus plotseling het westen boven. Al te serieus moet de werkelijkheid op dit schilderij dus niet worden genomen. Ook kunnen we constateren dat het kloosterterrein niet exact is ingedeeld volgens het traditionele Benedictijner voorbeeldplan (van St. Gallen), waarop de tuinen ten noorden en ten zuiden direct aan de kerk grenzen. In grote lijnen kunnen we toch ook weer niet spreken van grote afwijkingen van dit plan.
In 1573 zijn de abdij en het kasteel op last van Willem van Oranje verwoest. Het schilderij is later tot stand gekomen en verbeeldt een geromantiseerde situatie van vóór de verwoesting. CO
Vandaag enkel twee door mij geschoten foto’s van cementrustiek in het Limburgse (hier slechts verkleinde uitsnede).
Onder Agenda (links) staat reeds een link naar de Linnaeus 2007 activiteiten-kalender en ook de Linnaeus tentoonstelling in Teylers staat vermeld.
Internet staat vol met aankondigingen van de tentoonstelling ‘Bloemen onder de Loep. Hommage aan Linnaeus‘. Die vindt u zelf wel, toch wil ik er eentje uitlichten. Het betreft het artikel Carolus Linnaeusxe2x80x99 bloemenrijk uit de interneteditie van Haarlems Dagblad. JH
Zaterdag de laatste aflevering uit de AVRO-serie Groene Monumenten. ‘Landgoederen verbinden‘, over de uitgestrekte landgoederenzone xe2x80x98achter de duinenxe2x80x99, tussen het Westland en de Kennemerzoom.
De voorgaande 5 afleveringen, en na zaterdag ook aflevering 6, zijn ook nog(maals) te bekijken via internet, klik hier. JH
Rijswijk, duivetoren Huis te Werve
De Paltz, Soesterberg, 1875-1900, anoniem.
Bron: Kaartencollectie van Bibliotheek van Universiteit van Amsterdam
Paleis Soestdijk (gemeente Baarn) is zoals u waarschijnlijk allang in de krant hebt gelezen per 1 februari voor het publiek open gesteld. Als u een kaartje koopt voor de rondleiding in het paleis, heeft u ook toegang tot het park achter het paleis. Bestellen via Internet is wel vereist. Zie www.paleissoestdijk.nl.
Cascade wil natuurlijk ook een keer met u het paleis en het park bezoeken, maar helaas zal dat er in 2007 nog niet van komen. We hebben al afspraken met PHB voor de voorjaarsexcursie en in september zal onze lustrum-excursie ook naar andere doelen leiden. U krijgt hierover binnenkort bericht.
Over Soest is ook nog iets interessants te melden. Ons Cascade-bestuurslid Karen Veenland heeft de redactie gevoerd van het boek Soest: geschiedenis en architectuur, door Hans Laegers en Michiel Kruidenier. Zeist 2006. Dit boek is verschenen in de monumentenserie van de provincie Utrecht (MIP-serie van uitgeverij SPOU). In deze serie verscheen eerder het deel Baarn, geschiedenis en architectuur, door F. Gaasbeek, J. van ’t Hof en M. Koenders. Zeist, 1994. Het paleis en het park worden in dit deel beschreven.
Het Soester deel bevat 336 p. en geeft naast een historisch-ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente en een samenvattend overzicht van de bebouwing, de objectbeschrijvingen alfabetisch op adres. Begraafplaatsen, buitenplaatsen en bijgebouwen en herenhuizen, landhuizen en villa’s zijn voor ons de belangrijkste categorieen. Namen als Pijnenburg en De Paltz klinken ons nog bekend in de oren, maar vele buitenplaatsen zijn ook pas in de 20ste eeuw ontstaan en minder bekend. Op Soester grondgebied liggen nog enkele aan Paleis Soestdijk gerelateerde objecten: een boerderij (Willemshoeve), een boerderijtje (Eykendal), jachthuisje, station metkoninklijke voorziening (terwijl in Baarn de echte wachtkamer is), Emmamonument, Wilhelminalinde en het Anna Paulownahuis. CO
‘Leonard A. Springer overleden’ is natuurlijk oud nieuws, maar toch ook niet. Nieuws is namelijk dat dit soort krantenberichten digitaal te vinden en te lezen zijn. Nl. via Historische kranten in beeld, een pilot-project van Koninklijke Bibliotheek.
Het Vaderland (9 October 1940) bericht ‘Leonard A. Springer overleden ‘. Het Vaderland (14 juni 1941) vermeldt ‘Veiling van oude plattegronden, topografische kaarten, teekeningen en prenten‘. En ‘Uit de collectie van Leonard A. Springer, tuinarchitect te Haarlem en uit een niet nader genoemde Haagse verzameling…’. En ‘De catalogus die ruim zeven honderd nummers omvat…’. 5 Dagen later volgt kort verslag met een aantal kavels en prijzen.
Het Vaderland (19 januari 1935) feliciteert Springer met zijn 80ste verjaardag. Het stukje wordt afgesloten met ‘Deze tuinarchitect heeft heel wat stormen des levens meegemaakt, is door Jan Publiek wel uitgemaakt voor een Vandaal, omdat er een boom moest vallen, om welke reden dan ook, maar nu iedereen de ondervinding opgedaan heeft, dat de tachtigjarige het bij het goede einde had, nu zeggen wij het met bloemen!’ Of te wel een discussie en betiteling die van alle tijden is.
In de NRC (19, 20 & 24-Sep-1925) een verslaglegging van ‘De tentoonstelling van de tuinkunst’, deel I, deel IIa en IIb, en deel III.
Bond van Nederlandsche Tuinarchitecten (B.N.T.), namen als Springer, Tersteeg, Dinn, Poortman, Westbroek, Bleeker, Hertog Heys van Zouteveen, Copijn enz. zijn terug te vinden. Ook met namen als Haarlemmerhout, Elswout, Middachten, Loo, Twickel is van alles te vinden. Of zoek met tuinkunst of welke zoekterm dan ook. Veel digitaal zoek- en leesplezier!
Meer over de Databank Digitale Dagbladen leest u hier, hier en hier. JH
Aan het eind van het jaar is het altijd prettig nog eens de tijdschriften door te bladeren op zoek naar relevante artikelen, in dit geval betreffende de geschiedenis van de Nederlandse algemene tuin- en landschapsarchitectuur. Voor eerdere weblogs met vermelding van artikelen, zie de weblogs van 14 januari 2006 en 6 oktober 2006. De volgende tijdschriften werden doorgenomen, over het jaar 2006 en voorzover uitgekomen: Bulletin KNOB; Garden History; Die Gartenkunst; GROEN; Historische Woonsteden; Historisch Geografisch Tijdschrift; Studies in the history of gardens and designed landscapes; Tuin & Landschap.
Het meest opvallend waren de volgende artikelen:
* Nieuwe bomen sieren Paleis Het Loo, door L.E.Groen en H.H.van der Mars. GROEN, JG. 62 (nov. 2006), nr.11, p. 14-17.
* Restauratie Trompenburg nadert voltooiing (ook over tuinaanleg van D. Wattez), door Karl Bijsterveld. Historische Woonsteden, 1e kwartaal 2006, nr. 149, p. 13-19.
* De verdwenen borg Nittersum te Stedum, door Ronald van Immerseel. Historische Woonsteden, 2e kwartaal 2006, nr.150, p. 20-29.
* Het landgoed van de Keukenhof, door Miranda Vrolijk. Tuin & Landschap, JG. 28 (17 augustus 2006), p. 28-31.
* Inside the Dutch garden: Prince Frederik Hendrik and Honselaarsdijk, door Rebecca Tucker. Studies in the history of gardens and designed landscapes, Vol. 26, nr. 3 (july-sept.2006), p. 209-236.
* xe2x80x98Striped Plantsxe2x80x99: the first collections of variegated plants in late seventeenth-century gardens, door Jan Woudstra. Garden History, journal of the garden history Society. Summer 2006. CO