…en veel tuinhistorische dwaalgenoegens in 2006
Op een goed uiteinde en een nog beter vervolg…
1
Maandelijks archief: december 2005
Veluwezoom
Plaatjes kijken.
In de loop der tijden ben ik op veel plekken in archieven geweest met mijn camera. Ook op plekken waar geen gemakkelijke vrije toegang is. Ik denk dus dat ik een boel plaatjes heb die weinigen kennen. Ik wil wel eens proberen of deze weblog een goeie manier is om zulke afbeeldingen te publiceren. Ik maak er raadseltjes van: wie kent dit plaatje. Niet om uw kennis te testen, of om een wedstrijd te organiseren, maar om een discussie op gang te brengen waarin nieuwe gezichtspunten boven water kunnen komen.
Hier komt de eerste:
In 1998 was ik opnames aan het maken van de prenten van Beekhuizen in de topografische collectie van de Arnhemse Musea. Ruud Borman, de toenmalige conservator, zag met welk onderwerp ik bezig was, en kwam met een boek aanlopen, dat, naar hij zei, niet in de catalogus was opgenomen. Het betrof een album met afbeeldingen van van alles langs de Veluwezoom aan beide kanten van Arnhem, meen ik. Het zou gemaakt zijn door een Duitse kunstenaar die hier een zomer had doorgebracht omstreeks 1790. Er staat van alles in. Kastelen, parken, watervallen, dorpsgezichten. Ik heb er toen een paar van gefotografeerd, en daar zijn er ook nog van mislukt. Maar deze niet.
Uit dezelfde serie van de Duitse kunstenaar:
Middachten van voor 1795
Docomomo Nederland
Sanatorium Zonnestraal, Hilversum
Docomomo Nederland is een werkgroep van de internationale organisatie voor het DOcumenteren en COnserveren van gebouwen en stedenbouwkundige en landschappelijke ensembles van de MOdern MOvement (Moderne Beweging). De periode die wordt bestudeerd loopt voorlopig van 1945 tot ca. 1970.
Het doel van Docomomo is het bevorderen van kennis van, en waardering voor het Nieuwe Bouwen in Nederland door middel van het in kaart brengen en aandacht geven aan de erfenis en het gedachtegoed van deze architectuur, landschapsarchitectuur en stedenbouw.
De halfjaarlijkse Nieuwsbrief no.10 (24 p.) kwam onlangs uit, gewijd aan het thema Landschappen. Zowel het grootschalige landschap, als ook het stadsgroen en de kleinere tuinen zoals vormgegeven door tuin- en landschapsarchitecten en stedenbouwers in de geest van het modernisme. Verschillende schaalniveaus worden behandeld: polder, bos, tuinstad, stadspark, landgoed en privétuin. Auteurs: M.J.Vroom (inleiding); Marinke Steenhuis e.a.(stand van onderzoek); Vincent van Rossem (stedelijk groen); Frank Foole (n.a.v. boek Van Pendrecht tot Ommoord); Mireille Dosker (Beatrixpark A’dam); Leo den Dulk (Mien Ruys); Peter de Ruyter (landschapsplan Zonnestraal); Dorine van Hoogstraten (De Groene Stad); Juliet Oldenburger (ommuuurde tuin van P.A.M.Buys). Bijna een Cascade-aangelegenheid dus.
Zeker de moeite waard om kennis te nemen van de aanpak van deze werkgroep. Voor verdere informatie zie www.docomomo.nl.
De belangrijkste tuin- en landschapsarchitecten uit deze periode zijn Mien Ruys (1904-1999); Hein Otto (1916-1994); Nico de Jonge (1920-1997); Hans Warnau (1922-1995); Wim Boer (1922-1999); Pieter Buys (1923-19nu). Van Mien Ruys, Hein Otto en Wim Boer zijn archieven aanwezig in Speciale Collecties, Bibliotheek Wageningen UR.
‘Tastbare Tijd’ en online cultuurhistorische kaart
Cascade Nieuwsbrief 8 vermeldde reeds het boek ‘Tastbare Tijd. Cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht‘ van de hand van Roland Blijdenstein. Een boek dat ik met mijn verjaardag heb gehad. Buitengemeen fraai. Een bladerboek, een leesboek, fantastische foto’s, kaarten, luchtfoto’s en tekst. Tot nu toe van voor naar achter en terug doorgebladerd, en her en der een snap gelezen. Zou er voor iedere provincie zo’n boek uitkomen, dan kocht ik ze allemaal.
En natuurlijk zijn er ook wel kritische puntjes aan te wijzen en ongetwijfeld meer bij nauwkeurig doornemen. Al één en ander via Internet editie van Reformatorisch Dagblad en in Erfgoedblad van Utrecht, nummer 3 herfst 2005 (aan het eind).
Maar ik kwam ook iets anders tegen wat niet alleen een indruk van het kaartmateriaal als in het boek geeft, maar ook een zeer waardevolle aanvulling op het boek zelf vormt. Op de site van de provincie Utrecht is het thema Cultureel Erfgoed met o.a. Cultuurhistorische atlas. Op deze page is via Cultuurhistorische kaart een kaartviewer te starten. Maximaliseer het venster en ga spelen. Inzoomen, uitzoomen, slepen, verschuif tijdlagen, haal informatie op en heb voldoende geduld om het kaartbeeld steeds te laten laden. Je avond vliegt voorbij. Een buitengewoon fraaie applicatie!!
Nogmaals Erik A. de Jong, Clusius Leerstoel, 2006
In de log van 18 december werd reeds de collegereeks met Prof. Dr. Erik A. de Jong vermeld, de Clusius Leerstoel. Voor deze reeks wordt o.a. ‘Landscape Design. A Cultural and Architectural History’ van Betsy Barlow Rogers gebruikt.
Om een indruk van dit werk te krijgen moet u de site van Betsy Barlow Rogers eens bekijken. Onder Books is al veel van het boek te zien. Onder Lectures staat een 7-tal Powerpoint presentaties met materiaal uit het boek en/of aanvullende illustraties (zipped pdf files, bekijk de .pdf file met Actual Size / 100% om illustraties scherp te krijgen)
Impressies Vakblad Tuin en Landschap 2005 nr 26
Piet van der Eijk wilde opnieuw verwijzen naar artikelen uit Tuin en Landschap en leverde het navolgende.
Impressies uit Vakblad Tuin en Landschap het blad voor de groenvoorziening 22 dec. 2005 (27 jaargang nr. 26)
4 Artikelen over kasteeltuinen met prachtige foto’s.
Drummond een hommage aan Schotland. Een fantastische tuin waar de eerste omschrijving dateert van 1491. Het ontwerp van Kennedy is nog steeds zichtbaar. Twee diagonale lijnen die het Andreaskruis vormen (bijna 5 ha groot).
Als je na 1,5 km beukenlaan en 307 bomen op het bovenste terrasdeel komt zie je de majestueuze tuinen. WOW is dan de meest gehoorde kreet volgens het hoofd groen.
Voorpret via www.drummondcastlegardens.co.uk
Ravesteyn: Eeuwenlang zijn op het Zuid Hollandse Voorne-Putten de restanten verborgen geweest van de ruïne van kasteel Ravesteyn.
De historische tuin is door de watersnoodramp van 1953 volledig overspoeld en nagenoeg verdwenen. Rondom de ruïne en het ambachtsherenhuis liggen 4 tuinen.
Twee zijn privé en twee zijn in de zomer te bezichtigen.
Lees het artikel en bezoek de website en geniet www.ruineravesteyn.nl
Villandry : 52 km buxushaag, 4 maanden leilinden snoeien, jaarlijks 250.000 planten aanbrengen. Enorme aantallen en hoeveelheden. Een prachtige strakke vormtuin met thema’s als Liefde, Muziek en Water. Bijzonder gebruik van groente en fruit soorten.
Het hele jaar door open maar wel een stukje rijden te weten 240 km onder Parijs.
Een informatief artikel, meer informatie www.chateauvillandry.com
Belsay Hall Een zeer bijzondere kasteeltuin met 3000m2 zeer aparte en wel 200 jaar oude beplanting. Het kastelencomplex is rond 1200 gesticht en in de 17-de eeuw heeft de Middleton family zijn stempel gedrukt. Het kasteel en de tuinen zijn sinds 1980 in beheer van English Hermitage die zich inzet voor behoud van het Brits cultureel erfgoed.
Zie ook www.english-heritage.org.uk, via zoek Belsay Hall.
Meerssenhoven met een ‘omgekeerde ganzenvoet’
Ik was donderdagavond 15 december naar een lezing van Willem Overmars gegeven in het kader van de opleiding ‘Tuinkunst & Parken, historie en instandhouding’. Een lezing over een 2-tal voorbeelden zijn werk, te weten het landgoed Schoonoord te Zeist en Meerssenhoven in Zuid-Limburg. Een opmerking over Meerssenhove wilde ik hier ook plaatsen. Meerssenhoven kent een ‘omgekeerde ganzenvoet’ (patte d’oie).
Is er een verklaring voor deze ‘omkering’? Je zou hem vanaf de kant van het huis verwachten uit te stralen. Zijn er ook andere voorbeelden?
Hierboven ter illustratie een kaartfragment met Meerssenhoven en de ‘omgekeerde ganzenvoet’ uit Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800), hoofdstuk Tuinen, parken en landschappen… (pag. 92)
PARK MEERWIJK: Manifest van de Amsterdamse School
Stootte op de tentoonstelling ‘ PARK MEERWIJK: Manifest van de Amsterdamse School‘, in Museum Kranenburgh (Bergen NH) ; nog t/m 12-feb-2006.
‘Met de komst van het villapark Meerwijk in Bergen NH diende zich een nieuwe architectuurstijl aan: de Amsterdamse School. Met de villa’s van de architecten, Staal, Margaret Kropholler, Piet Kramer, La Croix en Blaauw was Park Meerwijk een in steen gemetseld manifest van deze nieuwe stroming. In aard en omvang is dit villapark uitzonderlijk goed gedocumenteerd. Het rijke bronnenmateriaal bestaat uit de archieven van Staal (NAi), de deels niet eerder gepubliceerde foto’s van de beroemde architectuurfotograaf Bernard Eilers uit 1918 en de vele recensies in de pers. Naar aanleiding van de verschijning van de gelijknamige publicatie is er een tentoonstelling samengesteld uit het vele materiaal dat bij het onderzoek naar Park Meerwijk naar boven is gekomen. De historische foto’s worden aangevuld met unieke kleurenfoto’s van de interieurs van de huizen, die voor het boek zijn genomen door Theo Baart‘
’t Zei mij niets, dus maar eens opgezocht in de Gids voor de Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur, Deel West. Daarin staat o.a. ‘…tuinhistorisch bijzonder interessant…‘ en ‘De tuinen vallen daarmee, evenals de huizen onder de Nieuwe Kunst en specifiek onder de Amsterdamse School en zijn te beschouwen als een zeldzaam voorbeeld‘ (info die ook te vinden is in de database TUiN).
Als tuinarchitect staat J.F. Staal aangegeven. Vind niets over hem in de boeken, maar wel op de site van ‘Dood in Nederland’ onder Jan Frederik Staal (1879-1940).
Opleiding ‘Tuinkunst en Parken’
Dit najaar is voor de 2de maal de 1-jarige opleiding Tuinkunst & Parken gestart. Details betreffende deze opleiding zijn via de website van Hogeschool van Utrecht te achterhalen.
Maar mogelijk sprekender is een artikel in Tuin & Landschap 2005, nummer 23. Hierin een mooie impressie van de opleiding, zijn inhoud en de deelnemers gedurende een excursie op Rhederoord (De Steeg/Rheden) (met dank aan Piet van der Eijk voor het scannen en mailen van dit artikel) ; pagina 1, 2, 3
‘Grote Historische Provincie Atlassen’
In Cascade Nieuwsbrief 8 worden de ‘Grote Historische Provincie Atlassen’ vermeld. Kijk zeker ook op de site van Uitgeverij Nieuwland ; met meer info, voorbeelden van de kaarten (onder Titels) en per deel t/m 31 december € 10,- korting ; dus haast u.
de Wandelwinkel vermeldt ‘De atlassen werden in 1989 door de niet meer bestaande uitgeverij ROBAS uitgegeven, maar zijn al zo’n 14 jaar niet meer leverbaar. De groene atlassen van ROBAS leveren antiquarisch inmiddels tweehonderd tot driehonderd euro per stuk op. De nu nieuw uitgegeven atlassen hebben een kleiner formaat en passen daardoor beter in de boekenkast. Ze zijn dikker geworden en het omslag is ook gewijzigd’